Wodę zalicza się do najstarszych środków leczniczych. Stosuje się ją zewnętrznie w formie kąpieli, obmywania i polewania oraz wewnętrznie jako środek do picia. Już Hipokrates (460-377 r. p.n.e.) wskazywał na lecznicze działanie wody i stosował kuracje wodne przy leczeniu chorych. Formalny system z zastosowaniem różnych zabiegów wodnych opracował znany „lekarz wodny” – ksiądz Sebastian Kneipp (1821-1897).

Do klasycznych zabiegów leczniczych Kneippa należy hydroterapia (wodolecznictwo), terapia ruchowa (gimnastyka), fitoterapia (zioła lecznicze), terapia pokarmowa (diety) oraz terapia uporządkowania (relaks, postępowanie w sytuacjach stresowych). Hydroterapia obejmuje około 100 różnych zabiegów. Specjalne kuracje wodne, stosowane zewnętrznie i wewnętrznie, przeprowadza się w sanatoriach zdrojowo-kąpielowych i cieplicowych pod kierunkiem lekarza. Leczenie metodami Sebastiana Kneippa w uproszczonej postaci można prowadzić również w domu. Za pomocą ukierunkowanego, regularnego stosowania wody wzmacnia się odporność organizmu i dobre samopoczucie. Pobudzające działanie ciepłej i zimnej wody podnosi także sprawność fizyczną. W zależności od temperatury i postaci, w jakiej jest stosowana, działa uspokajająco lub pobudzająco i wpływa korzystnie nie tylko na różne funkcje organizmu, ale również na psychikę. Na dalszych stronach opisano najważniejsze terapie wodne, które w prosty sposób można przeprowadzić samodzielnie. Przedstawiona tabela obejmuje dolegliwości, przy których można zastosować poszczególne zabiegi.

Metody wodne Kneippa do stosowania w domu

Metody wodne Kneippa

Wszystkie metody wodne mają zasadniczo jeden cel: w możliwie naturalny sposób podnieść samo leczące siły organizmu. Odbywa się to przez zastosowanie zimnej, cieplej lub na przemian zimnej i ciepłej wody. Zimna woda pobudza przemianę materii i krążenie, podnosi odporność organizmu i pomaga przy ostrych stanach zapalnych. Ciepła woda relaksuje i uspokaja, wzmaga przepływ krwi, działa rozkurczowo i leczniczo przy różnych stanach zapalnych. Naprzemienne stosowanie zimnej i ciepłej wody poprawia również działanie narządów wewnętrznych i układu krążenia. Poprzez ćwiczenie naczyń krwionośnych organizm nabiera odporności na zewnętrzne wpływy temperatury, wiatru i pogody. Przez skórę woda wyzwala różnorodne bodźce, które następnie przewodzone przez połączenia nerwowe do rdzenia kręgowego i przez odpowiednie drogi nerwowe wpływają na narządy wewnętrzne.

Jak prawidłowo wykonywać zabiegi wodne?

1. Przy wszystkich metodach należy zwracać uwagę na odpowiednią temperaturę pomieszczenia (22-24°C) i brak przeciągów. Przed zastosowaniem zimnej wody należy najpierw rozgrzać ciało poprzez ćwiczenia gimnastyczne. Nigdy nie stosować zimnej wody na zimną skórę!

2. Przy metodach wymagających zimnej wody w zupełności wystarczy zimna woda z kranu, a do hydroterapii ciepłą wodą należy mieć w pogotowiu termometr.

3. Po obmyciu części ciała, polewaniu kolan i rąk oraz po kąpielach stóp i rąk nie należy się wycierać, lecz wodę lekko zetrzeć z ciała ręką. Po zabiegach należy się ciepło ubrać (ciepłe podkolanówki) i zażywać ruchu.

4. Po większości zabiegów (poza ożywiającym polewaniem rąk) ciało potrzebuje czasu do odpoczynku. Dlatego należy położyć się do łóżka na 30-60 minut.

Orzeźwiające działanie obmywania wodą

Orzeźwiające działanie obmywania wodą

Obmywanie zimną wodą zalicza się, obok szczotkowania na sucho, do najbardziej łagodnych form hydroterapii. Jego działanie jest najskuteczniejsze rano. Po zabiegu należy położyć do łóżka jeszcze na 30-60 minut albo energicznie się poruszać (w zależności od stanu fizycznego), na przykład uprawiać poranną gimnastykę. Jeżeli obmywanie całego ciała jest na początku zbyt uciążliwe (na przykład przy gorączce), można najpierw nacierać na mokro tylko górną lub dolną część ciała (obmywanie częściowe).

Ożywcze obmywanie całego ciała

Jest to nie tylko sposób na pobudzenie, ale również na łagodne zahartowanie przeciwko przeziębieniom i chorobom zakaźnym.

Sposób wykonania:

1. Wziąć grube płótno (lub zwykły ręcznik), złożyć w kostkę, zanurzyć w wodzie i wykręcić.

2. Rozpocząć od grzbietu prawej dłoni, pocierać wzdłuż całej ręki po jej zewnętrznej stronie aż do ramienia, po wewnętrznej strome ramienia powrócić do dłoni i przez powierzchnię dłoni jeszcze raz po wewnętrznej stronie ręki w górę do dołu pachowego.

3. Świeżo zamoczonym ręcznikiem obmyć szyję, prawe ramię, prawą stronę pleców aż do pośladków, a następnie przez prawą część strony brzusznej aż do prawej połowy klatki piersiowej. W taki sam sposób postępować z lewą stroną ciała.

4. Na końcu umyć nogi. Rozpocząć od prawej stopy: od grzbietu stopy do góry aż do pośladków, a następnie po wewnętrznej stronie nogi z powrotem na dół. Na końcu umyć lub polać podeszwy stóp.

Hartowanie za pomocą zimnego polewania

Hartowanie za pomocą zimnego polewania

Polewanie metodą Kneippa oddziałuje poprzez bodźce termiczne i mechaniczne, którymi woda pobudza skórę. Skóra reaguje ociepleniem i widocznym zaczerwienieniem. Najlepsze działanie lecznicze wykazuje polewanie stosowane raz do 3 razy dziennie.

Do przeprowadzenia polewania należy zdjąć rączkę prysznica. Istnieją również specjalne rurki do polewania (dostępne w sklepach), które można nasadzić na wąż. Odpowiednie ciśnienie wody otrzymuje się, trzymając wąż w górze, tak aby woda tryskała z otworu węża na dane partie ciała z odległości w przybliżeniu równej szerokości dłoni. Na skórze powinien powstawać przy tym nieprzerwany płaszcz wodny, co oznacza, że woda pokrywa całą daną część ciała.



Zimne polewanie rąk

Zimne polewanie łagodnie hartuje i pobudza. Ze względu na działanie orzeźwiające można je wykonywać w przerwach, wszędzie tam, gdzie jest do dyspozycji bieżąca woda.

Sposób wykonania:

1. Skierować strumień wody na dłoń i przesuwać w kierunku ramienia, począwszy od grzbietu dłoni, wzdłuż wewnętrznej strony ręki aż do barku. Tam przytrzymać strumień wody około 10 sekund, tak aby płaszcz wodny okrył całą rękę.

2. Następnie skierować strumień wody pod pachę i po wewnętrznej stronie ręki powrócić do dłoni.

3. Powtórzyć proces i w ten sam sposób postąpić z lewą ręką.

Zimne polewanie kolan na zmęczone nogi

Stanowi ono bardzo dobrą pomoc przy naczyniowych bólach głowy i pobudza ukrwienie nóg, dlatego nada-je się także na żylaki. Należy jednak zwracać uwagę na przeciwwskazania (-> tabela, str. 723)1

Sposób wykonania:

Polewanie kolan jest najbardziej efektywne, gdy przeprowadza je partner. Można także wykonywać je samodzielnie.

1. Rozpocząć od palców prawej stopy i kierować strumień wody do grzbietu stopy i z powrotem, czynność powtórzyć 3 razy.

2. Strumień wody prowadzić następnie po zewnętrznej stronie nogi w górę, wzdłuż golenia do dołu kolanowego i przytrzymać przez kilka sekund, tak aby utworzył się płaszcz wodny. Na końcu ponownie przesuwać strumień wody po wewnętrznej stronie nogi aż do stopy. W ten sam sposób polewać wodą lewą nogę.

3. Poprowadzić następnie strumień wody z powrotem na prawą stopę, skąd należy przesuwać go do góry po wewnętrznej stronie nogi, obok kości piszczelowej, aż do rzepki kolanowej, nie polewając jej bezpośrednio. Krótko przytrzymać wąż nad rzepką (płaszcz wodny!). Następnie kierować strumień wody z powrotem w kierunku stopy, po zewnętrznej stronie nogi, obok kości piszczelowej. W podobny sposób polewać od początku lewe podudzie.

4. Nie wycierać nóg, lecz zetrzeć z nich wodę ręką, włożyć wełniane podkolanówki i odpocząć 20-30 minut. Należy uważać, aby nie zmarznąć. Można się także rozgrzać, chodząc, jeśli nie jest to zbyt męczące.

Relaksujące i lecznicze działanie kąpieli

Relaksujące i lecznicze działanie kąpieli

Ekstrakty z roślin w formie łagodnych dla skóry olejków do kąpieli wzmacniają lecznicze działanie ciepłych kąpieli całkowitych i nasiadowych, kąpieli o zmiennej ciepłocie, kąpieli gorących i o wzrastającej temperaturze.

Uspokajające działanie ciepłej kąpieli całkowitej

Pomaga ona nie tylko przy bólach mięśni po wysiłku. Kąpiele całkowite zaleca się przy bezsenności, nerwowości i przemęczeniu pracą.

Sposób wykonania:

1. Nie wolno wchodzić do wanny z pełnym żołądkiem.

2. Optymalna temperatura wody powinna wynosić 35-38°C (używać termometru!).

3. Położyć głowę na małej, wodoodpornej poduszce. Ciepła woda powinna przykrywać całe ciało, zakrywając ramiona.

4. Pozostać w wannie 10-20 minut. Następnie wziąć chłodny prysznic.

5. Po kąpieli całkowitej należy położyć się do łóżka na 30-45 minut. Przy skłonnościach do suchej skóry, po wypoczynku w łóżku można nasmarować się olejkiem do ciała.



Kąpiele nasiadowe dolnej połowy ciała

Kąpiele nasiadowe można stosować do ukierunkowanego leczenia dolegliwości w okolicach miednicy, brzucha, narządów płciowych i odbytu. Ciepłe kąpiele nasiadowe z dodatkiem wyciągu z rumianku są wskazane także dla małych dzieci i niemowląt z odparzeniami pupy.

Sposób wykonania:

1. Należy zaopatrzyć się w specjalną wannę z miejscem do siedzenia (w sklepach specjalistycznych) lub wstawić mały plastikowy taboret do wanny kąpielowej, na którym można położyć nogi. Woda powinna sięgać do wysokości pępka.

2. Zimna kąpiel nasiadowa. Temperatura wody powinna wynosić między 15°C a 18°C. Usiąść powoli w wannie i pozostać w wodzie tylko od 6 do 10 sekund. Następnie dokładnie wytrzeć ciało i zrelaksować się w łóżku.

3. Ciepła kąpiel nasiadowa. Temperatura wody powinna wynosić pomiędzy 32°C a 37°C (do lepszego leczenia ran po nacięciu krocza dodać 4 krople olejku lawendowego, a przy zaburzeniach w pracy pęcherza moczowego i nerek dodać skrzypu polnego).

Kąpiele stóp i ich oddziaływanie na całe ciało

Kąpiele stóp regulują gospodarkę cieplną całego organizmu, stabilizują krążenie i mają działanie uspokajające.

Sposób wykonania:

1. Do tego celu można używać wanny do kąpieli stóp Kneippa (w sklepach specjalistycznych), innej wysokiej wanny lub wiaderka.

2. Zimna kąpiel stóp. Nalać zimnej wody do pojemnika, a następnie powoli wkładać do niej stopy. Woda powinna sięgać mniej więcej na szerokość dłoni poniżej kolana. Pozostawić stopy zanurzone przez 15 sekund do 2 minut – do momentu wystąpienia w stopach pierwszego uczucia zimna lub pojawienia się przenikliwego uczucia zimna. Po kąpieli stóp nie należy ich wycierać, lecz zebrać wodę rękami, ubrać się (ciepłe podkolanówki), położyć do łóżka lub zażywać ruchu.

3. Ciepła kąpiel stóp. Temperatura wody powinna wynosić 37-39°C. Pozostać w kąpieli do chwili, gdy woda zacznie się oziębiać. Krótko obmyć stopy chłodną wodą, dobrze wytrzeć do sucha lub zetrzeć wodę rękami.

4. Kąpiele stóp w wodzie o rosnącej temperaturze. Rozpocząć od temperatury wody 34°C. W ciągu następnych 20 minut dolewać gorącej wody, tak aby temperatura podniosła się do 41°C. Przez kilka minut pozostać w gorącej wodzie. Następnie wytrzeć stopy, włożyć ciepłe podkolanówki i odpocząć 15-30 minut.

Sauna i kąpiel parowa

Sauna i kąpiel parowa

Sauna i kąpiel parowa to skuteczne kąpiele napotne, pobudzające przemianę materii i krążenie oraz będące ogólną pomocą przy zapobieganiu chorobom.

Zdrowe pocenie w saunie

Działanie sauny opiera się na dwóch zasadniczych czynnikach: rozgrzewaniu i oziębianiu. Organizm rozgrzewa się w pomieszczeniu parowym przy temperaturze powietrza od około 40°C (podłoga) do 90°C (sufit). Po wypoceniu ciało oziębia się na świeżym powietrzu, a następnie za pomocą zimnej wody (prysznic, wanna do zanurzania, nacieranie śniegiem i brodzenie w wodzie).

Sposób wykonania:

1. Kąpiel w saunie składa się z dwóch, najwyżej trzech przejść, z których każde trwa 12-20 minut (6-10 minut zajmuje pocenie -w zależności od organizmu i tak samo długo trwa oziębianie).

2. W kabinie gorącego powietrza trzeba usiąść najpierw na dolnej ławce. Należy zabrać ze sobą ręcznik, na którym można usiąść lub się położyć. Po 2-3 minutach położyć się na środkowym, a następnie na najwyższym stopniu. Tutaj powietrze jest najbardziej gorące. Przed opuszczeniem kabiny położyć się znowu na 2-3 minuty na najniższym poziomie.

3. Po opuszczeniu kabiny należy spędzić kilka minut w ruchu na powietrzu. Następnie polać się wodą z węża lub wiaderka, wejść pod strumień wody lub w miarę możliwości zanurzyć w zimnej wodzie (tylko przy zdrowym układzie krążenia!), na końcu zastosować ciepłą kąpiel stóp.

4. Pomiędzy poszczególnymi przejściami należy zrobić sobie zawsze 15-20-minutową przerwę na odpoczynek. Należy uważać, aby nie zmarznąć podczas odpoczynku (trzeba się dobrze przykryć).

5. Dzieci można zabierać do sauny dopiero od czwartego roku życia. Należy przebywać z nimi w saunie tylko tak długo, jak długo dobrze się czują.



Przyjemność dla skóry w kąpieli parowej

Osoby, które niezbyt dobrze znoszą gorące i suche powietrze w saunie, będą prawdopodobnie lepiej czuły się w kąpieli parowej.

Sposób wykonania:

W łaźni parowej, w której panuje temperatura około 55°C, można pozostać tak długo jak długo pozwala na to dobre samopoczucie (od 15 do 20 minut). Następnie należy się ochłodzić, podobnie jak po saunie, i odpocząć.

W domu przeprowadzaj tylko proste zabiegi!

Nawet przy stosowaniu tylko wody nie wolno lekceważyć jej działania i możliwych skutków ubocznych. W zasadzie wszystkie zabiegi o intensywnym działaniu muszą zostać zalecone przez lekarza i przeprowadzone przez fachowy personel. Samodzielnie w domu można stosować tylko proste zabiegi. Należy przestrzegać przeciwwskazań.

Marznięcie lub dreszcze podczas zabiegu, a także zawroty głowy i silnie przyspieszone bicie serca oznaczają, że należy natychmiast przerwać zabieg. Trzeba położyć się do łóżka i wypoczywać do momentu ustąpienia dolegliwości. Jeżeli objawy utrzymują się, należy powiadomić lekarza.

Polecane artykuły