Toksoplazmoza jest chorobą zakaźną, inwazyjną, wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Zarażenie mikroorganizmem wywołującym toksoplazmozę jest powszechne w całej Europie.
OBJAWY TOKSOPLAZMOZY
Większość zakażeń toksoplazmozą ma przebieg bezobjawowy. Tylko nieliczne osoby zarażone mają objawy, gdyż prawidłowo działający układ odpornościowy człowieka zapobiega powstaniu choroby.
Toksoplazmoza nabyta (choroba odzwierzęca) – objawy kliniczne występują tylko u 10% zakażonych i są wynikiem zarażenia pierwotniakiem zdrowego wcześniej człowieka.
Objawy choroby cofają się bez leczenia po kilku tygodniach lub miesiącach.
Objawy toksoplazmozy nabytej:
- powiększenie węzłów chłonnych (jednego, kilku, niekiedy większości, najczęściej powiększone są węzły chłonne szyjne)
- powiększeniu węzłów mogą towarzyszyć stany podgorączkowe, rzadziej gorączka (temperatura ciała powyżej 38°C)
- bóle mięśniowe, osłabienie, męczliwość, nadmierne pocenie się.
Toksoplazmoza wrodzona – jest chorobą płodu powstającą w następstwie zarażenia kobiety ciężarnej. Pierwotniak wywołujący toksoplazmozę może przenikać do płodu. Przepuszczalność łożyska dla Toxoplasma gondii zwiększa się w miarę rozwoju ciąży.
Objawy toksoplazmozy wrodzonej mogą występować wkrótce po urodzeniu lub dopiero w ciągu dalszego życia dziecka.
Objawy toksoplazmozy wrodzonej:
- poważne zmiany mózgowe – wodogłowie, padaczka, niedorozwój umysłowy i psychomotoryczny
- zmiany oczne – zapalenie siatkówki i naczyniówki oka
- zmiany mogące dotyczyć narządów wewnętrznych.
Toksoplazmoza oczna – dotyczy narządu wzroku i jest bardzo groźną, zwykle wrodzoną (choć odnotowuje się przypadki toksoplazmozy ocznej nabytej), postacią toksoplazmozy. Przebieg toksoplazmozy ocznej jest nawrotowy i zwykle niepomyślny.
Objawy toksoplazmozy ocznej
- mikroftalmia (małoocze) – występujące u noworodków
- zaburzenia widzenia, w postaci: mroczków przed oczyma, światłowstrętu lub łzawienia zajętej gałki ocznej.
Zagrożenie toksoplazmozą dotyczy przede wszystkim:
- noworodków urodzonych przez matki, które uległy zarażeniu po raz pierwszy w czasie ciąży lub krótko przed zajściem w ciążę
- chorych z nieprawidłowo funkcjonującym układem odporności (HIV/ AIDS, stosowanie chemioterapii w przebiegu chorób nowotworowych, chorzy po transplantacji organów).
PRZYCZYNY TOKSOPLAZMOZY
Toxoplasma gondii jest pasożytem bytującym i rozmnażającym się wewnątrz komórek organizmu człowieka.
Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z oocystami, które powstają jako jedna z form złożonego cyklu rozwojowego w przewodzie pokarmowym kota. Zarażony kot wydala z kalem kilka milionów oocyst dziennie przez okręt 1 -3 tygodni. Oocysty po wydaleniu do środowiska zewnętrznego po kilku dniach przechodzą dalszy rozwój i stają się inwazyjne dla człowieka.
Do zarażenia cystami może dojść w wyniku kontaktu z zanieczyszczona glebą, pojemnikiem z kocimi odchodami łub spożycia zanieczyszczonej wody. Istnieje także możliwość zarażania się przez spożycie cyst tkankowych, występujących w surowym lub niedosmażonym mięsie albo niepasteryzowanym mleku, zwłaszcza kozim.
DIAGNOSTYKA TOKSOPLAZMOZY
Diagnostyka toksoplazmozy jest złożona. Obejmuje szereg badań serologicznych i obrazowych. Czasami na początku dąży lekarze zlecają badania na obecność toksoplazmozy.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- przed planowanym zajściem w ciążę zasięgnąć porady lekarskiej, gdyż możliwe jest wykonanie badań na obecność zakażenia Toxoplasma gondii; badania serologiczne mogą wykazać wcześniejsze przebycie zakażenia pierwotniakiem, które miało przebieg bezobjawowy; w tej sytuacji prawdopodobieństwo przeniesienia choroby na płód jest bardzo małe; jeśli wyniki badań wskażą, że do zakażenia nigdy wcześniej nie doszło, należy zwrócić szczególną uwagę na działania zapobiegające zakażeniu, gdyż w czasie ciąży jest ono bardzo niebezpieczne i
- w przypadku już istniejącej ciąży zasięgnąć porady lekarskiej w celu omówienia ryzyka toksoplazmozy; w takim przypadku lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu badań w kierunku zakażenia Toxoplasma gondii
- w przypadku istniejącej ciąży podjąć odpowiednie kroki, jeżeli posiada się kota.
W celu zapobiegania zakażeniu:
- nosić rękawice ochronne podczas pracy w ogrodzie, gdzie dochodzi do kontaktu z ziemią, ziemia bardzo często zanieczyszczona jest odchodami kotów i stanowi rezerwuar pasożytów, które mogą w niej przetrwać nawet rok
- starannie myć ręce wodą z mydłem po ukończeniu prac ogrodowych, szczególnie przed przygotowywaniem jedzenia
- dokładnie myć płynem i gorącą wodą deski do krojenia, zlewy, a także noże kuchenne i inne przedmioty wykorzystywane do przygotowywania surowego mięsa przed spożyciem.
✓ NIE NALEŻY:
- spożywać surowego mięsa, ani go próbować (wewnętrzna temperatura przygotowywanego mięsa powinna wynosić przynajmniej 72°C)
- pić niepasteryzowanego mleka oraz spożywać nieumytych warzyw i owoców
- zapominać o przestrzeganiu podstawowych zasad higieny osobistej i życia codziennego
- w przypadku posiadania kota – dopuszczać do jego kontaktu z dzikim ptactwem, gryzoniami i padliną, która może być zarażona Toxoplasma gondii
- karmić kota surowym lub niedogotowanym mięsem
- wprowadzać do domu nowego kota, który mógł przebywać na zewnątrz lub być karmiony surowym mięsem; lepiej unikać zabłąkanych kotów oraz miejsc ich stałego przebywania
- będąc kobietą w ciąży, sprzątać kuwety z wydalinami kota; jeśli jest to niemożliwe, opisywaną czynność wykonywać w rękawicach ochronnych, kuweta musi być czyszczona codziennie, gdyż pasożyt znajdujący się w wydalinach kota dopiero po kilku dniach staje się inwazyjny dla człowieka.
