Układ nerwowy kieruje czynnościami organizmu i odruchami, odbiera bodźce z narządów zmysłów, umożliwia myślenie, czucie oraz działanie. Jego centrum – mózg – jest nieodłącznie związane z psychiką. W jaki sposób, tego na razie jeszcze nikt dokładnie nie wie. Rozróżniamy ośrodkowy układ nerwowy, który składa się z mózgu i rdzenia kręgowego, oraz obwodowy układ nerwowy, który w postaci nerwów oplata całe ciało.

Co czym steruje

Co czym steruje

Mózg i rdzeń kręgowy tworzą niejako centrum dowodzenia ciałem, nerwy obwodowe przyrównać można do posłańców, którzy przenoszą rozkazy i dostarczają informacji z całego ciała, tak aby centrum dowodzenia mogło podejmować odpowiednie decyzje.

Istnieją dwie różnie działające części układu nerwowego: część układu nerwowego zależna od naszej woli oraz część, która funkcjonuje bez naszej woli – jest to wegetatywny (inaczej autonomiczny) układ nerwowy, kierujący na przykład czynnością naszych narządów wewnętrznych, tworzeniem i wydzielaniem płynów fizjologicznych, zaopatrzeniem poszczególnych części ciała w krew.

Układ nerwowy zależny od woli

Ta część układu nerwowego służy przede wszystkim do utrzymywania kontaktu ze światem zewnętrznym, percepcji, myślenia i działania. Tylko niewielka część tych czynności przebiega świadomie. I tak na przykład automatycznie poruszamy się, automatycznie rozpoznajemy twarze innych ludzi czy rozumiemy język ojczysty. Poza tym rozróżniamy rzeczy ważne od nieistotnych. Rejestrujemy przede wszystkim to, co w danej chwili ma dla nas znaczenie.

Świadomość

Wiele procesów przebiega równolegle w różnych ośrodkach mózgu, a mimo to nasza świadomość nie jest rozszczepiona. Do dzisiaj nie stwierdzono istnienia żadnego centrum świadomości, które można byłoby zlokalizować anatomicznie w jednym określonym punkcie mózgu, mózg jako całość wydaje się odpowiedzialny za świadomość. Po to, by możliwe było opracowanie ogromnej ilości informacji, poszczególne wrażenia łączone są w obrazy, a pojedyncze czynności we wzorce ruchów.

Komórki nerwowe, które wykonują podobne do siebie czynności, położone są najczęściej w tak zwanych ośrodkach nerwowych. Z innymi ośrodkami połączone są drogami przewodzącymi, tak aby poszczególne zadania wykonywane były jednocześnie w skoordynowany sposób.

Autonomiczny układ nerwowy

Ta część układu nerwowego utrzymuje w równowadze i dostosowuje do istniejących potrzeb oddychanie, temperaturę ciała, ciśnienie krwi, poziom cukru we krwi, gospodarkę hormonalną i inne funkcje organizmu, które są ważne dla życia. Sterowanie tymi czynnościami odbywa się w sposób nieświadomy, a nasza wola nie ma na nie prawie żadnego wpływu. W obrębie autonomicznego układu nerwowego wyróżniamy dwa podsystemy: współczulny i przywspółczulny układ nerwowy. Pierwszy sprawia na przykład, że serce bije nam szybciej, drugi zaś zmniejsza liczbę uderzeń serca na minutę.

Komórki nerwowe

Każda komórka nerwowa ma wiele wypustek, dzięki którym może odbierać informacje z innych komórek nerwowych. Poza tym jest zaopatrzona w jedną szczególnie długą wypustkę, przez którą może dalej przekazywać informacje. W komórce nerwowej znajduje się jądro komórkowe i organella komórkowe, które produkują budulec komórki oraz zajmują się jej oczyszczaniem z substancji powstałych w trakcie przemiany materii. Po okresie rozwoju embrionalnego komórki nerwowe nie potrafią się już więcej dzielić. Normalnie, zapas komórek powstały do momentu narodzin powinien wystarczyć nam aż do śmierci; niestety na skutek chorób ginie więcej komórek nerwowych niż powinno.

Współpraca komórek nerwowych

Komórki nerwowe połączone są między sobą tysiącami wypustek. W miejscu, gdzie spotykają się ze sobą wypustki dwóch komórek nerwowych, znajduje się tak zwana synapsa. Jest to niewielka szczelina, do której komórka przekazująca informacje uwalnia substancje chemiczne – neuroprzekaźniki. Są one następnie odbierane przez drugą komórkę. Jedne przekaźniki powodują pobudzenie sąsiedniej komórki, inne hamują jej czynność.

Mózg człowieka zawiera 100 miliardów komórek nerwowych. Ta liczba komórek umożliwia nam sterowanie wszystkimi czynnościami ciała, jak również pozwala na najbardziej skomplikowane procesy myślowe.

Więcej z kategorii: Choroby i zaburzenia psychiczne