Herbata po wodzie to drugi napój na świecie, a Polacy to drugi naród po Brytyjczykach, który pije jej najwięcej. W Europie dziennie nawet 3 filiżanki, rocznie przeszło kilogram suszonych liści herbaty na głowę. W Polsce popularna jest herbata czarna ale rośnie też popularność zielonej, którą Polacy uważają za zdrowszą i bardziej elegancką.
Ojczyzną herbaty są Chiny ale wszystkie odmiany herbaty takie jak zielona, biała, czarna, czerwona pochodzą od tej samej rośliny, która rośnie w Azji, a nazywa się Camellia Sinensis. Herbata zawiera katechinę, są to przeciwutleniacze, które chronią nas przed nowotworami i chorobami serca. Ma również taninę czyli garbniki goryczkowate, które z kolei działają bakteriobójczo i teinę, taką samą substancję która występuje w kawie pod nazwą kofeina o działaniu pobudzającym.
Jaka herbata jest najzdrowsza?
Najwyższe stężenie dobroczynnych substancji ma herbata zielona i biała. Zielona herbata to po prostu ususzone liście. Biała to drobne pączki i liście ze szczytu tzw. tipsy, które chroni się przed słońcem by zachowały jasny kolor. Biała herbata jest najdelikatniejsza i zarazem najdroższa. Czerwona herbata poddaje się krótkiej fermentacji, która nadaje jej kolor oraz zielisty aromat. Czarna herbata poddawana jest długiej fermentacji, podczas której listki brązowieją ale częściowo rozkładają się zawarte w nich witaminy.
Jaką herbatę pijemy najczęściej?
90% Polaków pije herbatę czarną w torebkach tzw. ekspresową. Niestety w torebkach najczęściej znajdziemy miał i pył herbaciany, czyli odpady z produkcji herbaty. Herbata która jest pyłem nie będzie miała wartości odżywczych w dodatku będzie niesmaczna. Herbaty o niskiej jakości zawierają bardzo mało wartościowe przeciwutleniacze. To właśnie od jakości przeciwutleniaczy zależy kolor herbaty. Kiepskiej jakości przeciwutleniacze barwią napar na kolor ciemnobrązowy. Utleniacze które są bardzo ważne dla naszego zdrowia mają kolor złocisty, a więc herbata dobrej jakości ma kolor jasnozłocisty i delikatny.
Czy herbaty ekspresowe zawierają barwniki?
W latach 90 większość herbat była barwiona hemoglobiną czyli składnikiem krwi, natomiast przy obecnym stanie prawnym nikt raczej tego nie stosuje. Herbata sproszkowana w torebkach zabarwia się szybciej ponieważ, jest poddawana długiej fermentacji. Herbata liściasta poddawana jest krótszej fermentacji, więc do uzyskania koloru potrzebuje więcej czasu, a dobrej jakości przeciwutleniacze nadają jej jaśniejszy kolor.
Najpopularniejsza jest herbata w prostokątnych torebkach popularnie nazywanych szczurkami. W takiej torebce herbata zaparza się bardzo szybko, bo woda obmywa ją ze wszystkich stron. Bardzo łatwo ją potem usunąć z kubka czy z filiżanki bez użycia łyżeczki. Torebki trójkątne tzw. piramidki to rzeczywiście dobry pomysł dlatego że, listki herbaty swobodnie się w nich poruszają wydobywając pełen aromat i kolor. Torebki okrągłe z herbatą są najgorsze, dlatego, że herbata ma w nich mało miejsca, aby je wyciągnąć trzeba użyć łyżeczki.
Zawsze wybierajmy herbatę szczelnie zapakowaną w folię zbiorczą tylko jeśli szybko jej użyjemy, albo każdą torebkę osobno. Torebki, które latają luzem po kartonie szybko wietrzeją, tracą smak, cenne witaminy i legną się w nich mole.
Czy w każdej torebce jest tyle samo herbaty?
To głównie zależy od producenta dlatego kupując herbatę trzeba zwracać uwagę nie na liczbę torebek ale na wagę herbaty netto. Nawet najtańsze herbaty ekspresowe potrafią bardzo różnić się ceną. Najbardziej popularna herbata brytyjska kosztuje w markecie ok 8zł za 100g, polska herbata 5zł za 100g, a w dyskoncie można kupić herbatę nawet za 1,20zł za 100g. Najzdrowsza i najsmaczniejsza będzie oczywiście herbata liściasta dlatego, że liście pozostają w niej w całości, zachowują o wiele więcej składników odżywczych oraz aromatu. Dobrze taką herbatę kupować na wagę w specjalistycznych sklepach.
Jak smakują różne gatunki herbat?
Ceylon to herbata uprawiana na sri-lance ma czerwono brązowy kolor i łagodny smak. Najbardziej popularna w Europie i Ameryce. Oryginalna herbata powinna mieć znaczek „Ceylon Tea – Symbol Of Quality”
Yunnan to herbata pochodząca z Chińskiej prowincji Yunnan, czarna i zielona Charakteryzuje się tym, że zawiera złociste lub srebrne tipsy czyli młode liście, które zawierają najwięcej aromatu
Assam to herbata uprawiana w Indiach na stoku Himalajów. Najlepiej smakuje z mlekiem lub posłodzona.
Kenya to herbata z Afryki uprawiana na wysokości ponad 2000 metrów. Ma zdecydowany wykwintny smak.
Darjeeling to szampan wśród herbat, pochodzi ze wschodnich Indii i ma kwiatowomuszkatołowy aromat. Często jest podrabiana lub sprzedawana w mieszankach. Jeśli szukamy oryginału, kupmy herbatę z certyfikatem regionalnej uprawy.
Herbata z cytryną – czy jest zdrowa?
Herbata z cytryną jest zdrowa, ale zależy od tego jak ją zaparzymy. Liście herbaty zawierają związki aluminium. Gdy wrzucimy do gorącego naparu z liści cytrynę, powstanie przyswajalny dla naszego organizmu cytrynian glinu, który odkłada się w tkankach i jest podejrzewany o powodowanie choroby Alzheimera. W wysokiej temperaturze rozkłada się również witamina C. Jeśli chcemy aby herbata z cytryną była zdrowsza, dodajmy cytrynę do herbaty już po jej zaparzeniu, odcedzeniu z fusów i ostygnięciu.
W herbacie cytrynowej zamiast owoców często znajdujemy w składzie jedynie sztuczny aromat. Zazwyczaj cytryna występuje w ilościach śladowych 1%, aromatu jest więcej gdyż jest wyżej w składzie.
Herbata rozpuszczalna
Na półkach sklepowych znajdziemy również herbatę granulowaną. Czy jest ona wartościowa? Inaczej się ją produkuje niż liściastą bo liściastą się skręca a granulowaną najpierw zgniata, a potem rozciera i dopiero zwija. Dzięki temu powstają granulki, które zawierają więcej goryczy i szybciej się parzą, ale nie należy jej mylić z herbatą rozpuszczalną.
Herbata rozpuszczalna ma również formę granulek ale nie ma nic wspólnego z dobroczynnym naparem. Na pierwszym miejscu w składzie herbat rozpuszczalnych znajdziemy cukier i glukozę, oprócz tego kwasek cytrynowy, proszek malinowy i aromat – a gdzie jest herbata??? Jest jedynie ekstrakt i to zaledwie 0,1%.
Czy nadmiar kofeiny lub teiny może być dla nas groźny?
Kofeina i teina to ten sam związek. Nazwa jest inna wyłącznie po to, by rozróżnić rośliny z której substancja pochodzi. Spożywana w umiarkowanych ilościach działa stymulująco, poprawia koncentrację i pamięć, przyspiesza metabolizm, działa moczopędnie. Jej działanie ujawnia się po ok. 40 minutach od spożycia, utrzymuje się do 4 godzin. W zbyt dużych ilościach powoduje niemiarowe bicie serca, stany napięcia, zaburzenia snu, nudności i wywołuje uzależnienie. W filiżance herbaty czarnej jest 56mg teiny, w zielonej 34mg, a w białej do 50mg teiny. Dzienna bezpieczna dawka teiny wynosi do 600mg teiny czyli ok. 10 filiżanek czarnej herbaty.
Działanie teiny na nasz ośrodkowy układ nerwowy czyli mózg, zależy od sposobu parzenia. Jeżeli parzymy krótko, czyli nie dłużej niż 3 minuty, wówczas teiny wyzwala się z herbaty dosyć dużo i szybko reaguje na nasz organizm pobudzająco. Jeśli zaparzanie herbaty trwa powoli, powyżej 5 minut, wtedy garbniki, które są zawarte w herbacie łączą się z teiną i spowalniają jej oddziaływanie. To oznacza, że dochodzi do pobudzenia naszego organizmu, ale dosyć powolnego, więc po takiej herbacie znacznie lepiej się poczujemy.
Jak zrobić mrożoną herbatę (ice tea)
Herbatę pijemy głównie na ciepło, ale latem kiedy na dworze są upały warto zrobić sobie herbatę mrożoną. Wystarczy ją schłodzić, dorzucić kilka kostek lodu. Można do niej dodać owoce takie jak, melony, pomarańcze czy cytryny do tego listek mięty i mamy domową ice tea.
