Postępująca degeneracja układu nerwowego, pojawiają się nowe schorzenia, wynikające z podeszłego wieku, a także nagłe kontuzje wymagają podejmowania starannie dobranej, indywidualnej rehabilitacji. W tym szerokim ujęciu mamy na myśli ogrom działań – od PNF (proprioceptive neuromuscular facilitation), czyli proprioceptywnego nerwowo-mięśniowego torowania ruchu ( tzw. leczenie ruchem), przez terapie oddechowe i… rehabilitacje społeczne. Te ostatnie są szczególnie interesującym i nieco zapomnianym (niesłusznie) odłamem, o którym nieco więcej przeczytasz w poniższym materiale.
Rehabilitacja medyczna a rehabilitacja społeczna
O ile rehabilitacja medyczna znana i podejmowana jest stosunkowo często, o tyle rehabilitacja społeczna pozostaje nieco zapomniana. Ich różnica jest fundamentalna, a w kontekście budowania sprawności – równie istotna.
Rehabilitacja medyczna jest zespołem kompleksowych działań, których celem jest poprawić sprawność fizyczną pacjenta. Ćwiczenia, które przyczyniają się do przywrócenia maksymalnie możliwej sprawności nakierowane są głównie na układ mięśniowy, neurologiczny i układ ruchu, co niejako uzupełnia podejmowane np. leczenie farmakologiczne. Mówiąc o rehabilitacji medycznej mamy na myśli ogrom zajęć i działań specjalistów z różnych branż. Oczywiście na ich czele stoi dedykowany rehabilitant, który organizuje sesje z pielęgniarkami, neurologami czy logopedami. Bardzo często jednocześnie podejmowana jest tzw. rehabilitacja domowa, którą z kolei wspomagają szeroko dostępne gadżety/sprzęty (np. krzesła toaletowe https://www.pomocedlaseniora.pl/46-krzesla-toaletowe, drążki do podciągania, rotory, piłki rehabilitacyjne etc.)
Rehabilitacja społeczna jest odłamem, który w dużym stopniu wspiera rehabilitację medyczną. Określenia tego używamy w kontekście działań poprawiających (lub umożliwiających) sprawne funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym. Oczywiście, ze względu na tą specyfikację, dedykowana jest głównie osobom niepełnosprawnym oraz starszym. Tak oto podczas zajęć i terapii (najczęściej z psychologiem lub lekarzem) tworzy się środowisko do budowania zaradności osobistej, dba się o motywację pacjenta, przedstawia się możliwości oraz przełamuje bariery psychiczne, wynikające ze zmniejszonej sprawności psycho-ruchowej.
Zarówno rehabilitacja medyczna, jak i rehabilitacja społeczna powinna spełniać poniższe wymogi:
- powszechności – a więc dostępności dla wszystkich potrzebujących – bez względu na wiek, rokowania, dochód i inne schorzenia współtowarzyszące,
- wczesności – powinna być podejmowana jak najszybciej,
- kompleksowości – maksymalnie szeroka i angażująca różnych specjalistów,
- ciągłości – a więc nieprzerwana, zgodna z procesem leczenia.
Rehabilitacja społeczna a potrzeby osób starszych
Starzenie – jako proces – przebiega w zakresie osobniczym i fizjologicznym. Oznacza to, że dotyka ono zarówno naszego ciała, jak i psychiki. Jest to proces ciągły i nieodwracalny, a postępujące z wiekiem zmniejszenie rezerwy narządów prowadzi do różnych zaburzeń, z którymi ma radzić sobie m.in. rehabilitacja.
Potrzeby zdrowotne osób starszych można podzielić na cztery kategorie:
- rzeczywiste – a więc te, które uzależnione są od wskaźników np. demograficznych,
- wyrażone,
- oczekiwane,
- zrealizowane[1].
W tym ogólnym podziale mowa więc o zarówno potrzebach psychicznych, jak i fizycznych. Dlatego też poradnie rehabilitacyjne powinny podejmować się rehabilitacji maksymalne szeroko, odpowiadając tym samym na problemy zgłaszane przez pacjentów.
Rehabilitacja społeczna ukierunkowana jest więc na pomoc i umożliwienie uczestniczenia w życiu społecznej. Najczęściej przyjmuje ona formę warsztatów terapii zajęciowej, turnusów rehabilitacyjnych, aktywności społecznych etc. Ostatecznie, bez względu na podejmowany cykl zajęć, istotne jest, aby zmniejszyć ujemne skutki choroby, zapewnić bezpieczeństwo, wsparcie i zrozumienie. Psycholodzy, terapeuci i lekarze tworzą w ten sposób owocna perspektywę, dzięki której pacjent wie jakie są możliwości, motywuje się do działania i zyskuje wsparcie w swojej roli społecznej. Co ciekawe – podejmować się jej mogą nie tylko chorzy, ale także ich rodziny, które nie radzą sobie z nową, trudną rzeczywistością.
Bibliografia: [1] Jajor J., Nonn–Wasztan S., Rostkowska E., Samborski W. Specyfika rehabilitacji ruchowej osób starszych. Nowiny Lekarskie 2013, 82, 1, 89-96.
