Pod względem patofizjologicznym schorzenie to przypomina krup, z tym że zajęte są nie większe oskrzela, lecz drobne oskrzeliki. Nierzadko w tym stanie zaburzenia oddechowe rozwijają się nagle u dziecka, u którego występowały dotąd nieznaczne dolegliwości. Jest wprawdzie częstą przyczyną chorób niemowląt, ale obecnie stosowane leczenie powoduje, że śmiertelność jest bardzo mała.

Zapalenie oskrzelików – występowanie choroby

Zakażenie dotyczy głównie niemowląt do 2 roku życia. Epidemie, pojawiające się późną zimą i wczesną wiosną są zwykle wywoływane przez RSV, chociaż również inne wirusy mogą stanowić przyczynę epidemii. Nierzadko zdarza się, że epidemiom towarzyszy wzrost częstości zgonów z powodu zespołu nagłego zgonu niemowląt, co może wskazywać, że w etiologii tego zespołu rolę istotną odgrywa prawdopodobnie RSV. Na ciężkie zakażenie są szczególnie narażone wcześniaki i małe dzieci z wrodzonymi wadami serca. Opisywano występowanie licznych zachorowań u noworodków na oddziałach intensywnej terapii.

Człowiek stanowi jedyne źródło zakażenia. Okres inkubacji wynosi 5-8 dni, a choroba jest zakaźna przez około 7 dni od wystąpienia objawów.

Zapalenie oskrzelików – przyczyny

RSV należy do rodzaju Pneumovirus z rodziny Paramyxoviridae. Jest to wirus z otoczką, o średnicy 120-300 nm, i 12 nm wypustkami glikoproteinowymi, położonymi co 10 nm. Helikalny genom RN A koduje co najmniej 10 polipepty-dów, w tym glikoproteiny F i G związane z otoczką. Proteina F (fuzji) jest odpowiedzialna za penetrację wirusa do komórki i rozsiew między komórkami. Większa proteina G ma związek z początkowym przyłączeniem się wirusa do komórek gospodarza. Pomiędzy szczepami RSV istnieje zróżnicowanie antygenowe, które jednak trudno jest wykazać, ponieważ ludzka surowica zawiera neutralizujące przeciwciała, które działają na wszystkie wirusy tego rodzaju.

Do zakażenia przez RSV dochodzi przez górne drogi oddechowe, do rozsiewu zaś przez nabłonek oddechowy. Zakażenie przejawia się okołooskrzelowym zapaleniem, któremu towarzyszą obrzęki podśluzówkowy i błony zewnętrznej. Pojawia się martwica błony śluzowej oskrzelików i czopy w drobnych oskrzelach. Szczególne znaczenie ma to zwłaszcza u niemowląt, u których oskrzeliki łatwo ulegają obturacji. Przy częściowej obturacji oskrzelików występuje mechanizm wentylowy, którego następstwem jest zjawisko pułapki powietrznej i typowe dla tej choroby rozdęcie płuc.

Objawy zapalenia oskrzelików

Początkowo wydaje się, że dziecko jest przeziębione, ma katar i kaszel. Po 3-4 dniach nagle wzrasta częstość oddechów i pojawia się zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych. Paradoksalnie w tym okresie obniża się gorączka. Oddech jest utrudniony, występują świsty i często niemożliwe staje się karmienie butelką, ponieważ płacz i karmienie wywołują sinicę.

Badanie fizykalne klatki piersiowej ujawnia uogólnione świsty, szczególnie w czasie wydechu. Miejscami pojawiają się obszary stłumienia wypuku, szmer oddechowy jest osłabiony, częste są też dodatkowe szmery oddechowe, które zmieniają się po kaszlu, kaszel zaś powtarza się często lub jest stały.

Całkowita obturacja oskrzelików powoduje niedodmę w niektórych obszarach płuc, natomiast częściowa obturacja – pułapkę powietrzną i hiperinflację w innych miejscach. Dlatego też badanie radiologiczne klatki piersiowej wykazuje obszary zarówno zacienień, jak i przejaśnień, często zmieniające się z dnia na dzień.

Powolna poprawa kliniczna następuje po 5-6 dniach. Całkowite ustąpienie dolegliwości i objawów może nastąpić dopiero po 1-2 tygodniach, ale przez kolejne 2 tygodnie wysycenie krwi włośniczkowej tlenem często utrzymuje się nieco poniżej normy.

Zapalenie oskrzelików – rozpoznanie

Laboratoryjnym potwierdzeniem rozpoznania może być badanie wydzieliny nosowo-gardłowej metodą immunofluorescencyjną lub enzymoimmunologiczną (EIA). Czułość tych badań wynosi 70-100%. RSV może być wyhodowany w komórkach HEp 2 lub HeLa. Efekt cytopatyczny polega na tworzeniu syncytium, zwykle między 2 a 7 dniem od wszczepienia wirusa.

Retrospektywnym potwierdzeniem rozpoznania może być wykazanie wzrastających zmian przeciwciał przeciw RSV metodą wiązania dopełniacza, neutralizacji wirusa, EIA i testów immunofluorescencyjnych.

Diagnostyka laboratoryjna zakażeń wywołanych przez syncytialny wirus oddechowy:

  1. Test bezpośredniej immunofluorescencji w wydzielinie dróg oddechowych.
  2. Hodowla komórkowa.
  3. Metody serologiczne: wiązanie dopełniacza, testy enzymoimmunologiczny lub bezpośredniej immunofluorescencji.

Zapalenie oskrzelików – leczenie

Natychmiast powinno się rozpocząć podawanie tlenu i zapewnić właściwe nawodnienie. Nawilżony tlen można podawać w namiocie tlenowym. Należy stosować takie stężenie wdychiwanego tlenu, aby utrzymać – w miarę możliwości – wysycenie krwi tętniczej tlenem jak najbliższe wartości prawidłowych. Wysycenie krwi tętniczej tlenem można monitorować metodą pulsoksymetryczną.

Rzadko skuteczne bywają bronchodilatatory, ponieważ skurcz oskrzeli odgrywa niewielką rolę w zwężaniu światła oskrzeli. Uzasadniona jednak jest próba stosowania salbutamolu w nebulizacji, jeżeli wywiad wskazuje na występujące w przeszłości (lub rodzinnie) objawy atopii.

Najlepszą metodą, która zapewnia odpowiednie nawodnienie, są wlewy dożylne, umożliwiające również podawanie antybiotyków lub innych leków wspomagających leczenie.

Więcej z kategorii: Choroby zakaźne i pasożytnicze