Wzdęcia

Wzdęcia polegają na gromadzeniu się zbyt dużej ilości gazów w żołądku lub jelitach. Chorzy odczuwają przykre uczucie pełności i rozpierania w jamie brzusznej.

Wzdęcie jest jedną z najczęstszych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

OBJAWY WZDĘĆ

• uczucie pełności w górnej części jamy brzusznej
• oddawanie gazów z nadmierną częstością
• odbijanie; normalne jest odbijanie po posiłkach kilka razy dziennie; jeśli jest zbyt częste, może być objawem choroby, np. choroby wrzodowej lub refluksowej
• rozdęcie brzucha
• ból i dyskomfort w jamie brzusznej.

Do lekarza należy udać się, gdy:

• wzdęciom towarzyszą bóle brzucha i niemożliwe staje się oddanie kału i gazów
• wzdęcia i gazy jelitowe nie znikają same po kilku dniach lub powodują silne dolegliwości.

PRZYCZYNY WZDĘĆ

Gazy w przewodzie pokarmowym mogą pochodzić z 2 źródeł. Po pierwsze – wraz z pokarmami połykane przez powietrze, a po drugie – gaz powstaje wewnątrz przewodu pokarmowego.

Główne przyczyny wzdęć:

• nadmiar połykanego powietrza (w trakcie jedzenia, jak i nieświadomie – między posiłkami), czemu sprzyja:
  • żucie gumy
  • ssanie cukierków
  • picie napojów gazowanych
  • zbyt szybkie spożywanie posiłków
• nadmiar gazu pochodzącego z wnętrza jelit; część pokarmów, które dostają się do przewodu pokarmowego, nie jest wystarczająco szybko trawiona i z tego powodu zaczynają ulegać procesom gnilnym; w ich trakcie powstaje duża ilość gazu; może do tego dojść w następujących sytuacjach:
• przy niedoborze enzymów:
  • niedobór laktazy trawiącej laktozę (cukru obecnego w mleku i produktach mlecznych), co powoduje fermentację produktów mlecznych
  • niedobór enzymów trzustkowych, np. w przewlekłym zapaleniu trzustki
• pozostałości niektórych pokarmów:
  • fasoli, brukselki, szparagów, pomidorów, kukurydzy, makaronów, mąki, produktów pszennych
  • cebuli, karczochów, gruszek, alkoholi: ciemnego piwa i czerwonego wina
  • niektórych owoców: jabłek, brzoskwiń, śliwek
  • słodzika dodawanego do produktów
  • niektórych produktów zawierających błonnik
• gdy transport pokarmu przez przewód pokarmowy jest zwolniony (np. w zaparciach), bakterie mają dłuższy dostęp do , pokarmów i zachodzą procesy gnilne (zwłaszcza gdy florą bakteryjna jest nadmiernie rozwinięta)
• zmiany w czynności jelit w wyniku: obecności pasożytów, chorób zapalnych jelit, choroby uchyłkowej, niedoczynności tarczycy, raka
• niedrożność mechaniczna jelit, spowodowana przez masy kałowe.

Nadmiar gazów w przewodzie pokarmowym może być także objawem choroby, np. choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy, zapalenia jelit. Może wynikać również z utrudnionego wchłaniania niektórych pokarmów – jest to zespół złego wchłaniania.

DIAGNOSTYKA WZDĘĆ

Badania pomocne w rozpoznaniu przyczyn wzdęcia:

• szczegółowa rozmowa z lekarzem o diecie i trybie życia chorego
• badanie per rectum (badanie palcem przez odbyt)
• zdjęcie RTG jamy brzusznej, również po podaniu specjalnego środka kontrastowego, który umożliwia dokładniejsze uwidocznienie przewodu pokarmowego
• kolonoskopia, czyli badanie polegające na wprowadzeniu do jelita grubego przez odbyt specjalnej cienkiej rurki zakończonej kamerą, dzięki której można dokładnie obejrzeć wnętrze jelita grubego
• jeśli podejrzewa się nietolerancję laktozy, to lekarz może zalecić czasową rezygnację ze spożywania produktów mlecznych i obserwować, czy po takim zabiegu objawy ustępują
• pomiar zawartości wodoru w wydychanym powietrzu; bakterie wytwarzają go w trakcie fermentacji; chory spożywa pokarm podejrzany o powodowanie dolegliwości, a następnie dokonuje się pomiaru zawartości wodoru w wydychanym powietrzu; zwiększenie się zawartości świadczy o nietolerancji pokarmu jako o przyczynie dolegliwości
• próby wykluczenia innych chorób, np. cukrzycy, raka, zaburzeń wchłaniania, marskości wątroby lub niedoczynności tarczycy.

LECZENIE WZDĘĆ

Przewlekłe wzdęcia, trudności w wydalaniu gazów i oddawaniu stolca połączone z bólami w jamie brzusznej wymagają porady lekarskiej, czasami nawet leczenia szpitalnego.

Metody leczenia wzdęć:

• antybiotykoterapia, jeśli przyczyną jest nadmierny rozwój flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym
• zaparcia (leczy się głównie przez spożywanie większej ilości błonnika lub środków przeczyszczających)
• herbatki z anyżu, kminku, rumianku, kopru włoskiego i szałwii z cytryną łagodzą dolegliwości związane ze wzdęciami
• istnieje wiele leków zapobiegających wzdęciom i łagodzących je
• w razie silnych bólów brzucha można zastosować środki rozkurczowe.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• ograniczyć spożywanie pokarmów mogących powodować wzdęcia, np. roślin strączkowych, kapusty
• unikać nawyków pokarmowych mogących doprowadzać do połykania powietrza w nadmiernej ilości (żucie gumy, ssanie cukierków, szybkie jedzenie dużymi kęsami).

✓ NIE NALEŻY:

• spożywać potraw słodzonych fruktozą (cukrem owocowym) lub sztucznymi słodzikami
• jeść ciężkostrawnych, tłustych pokarmów
• pić alkoholu i napojów gazowanych
• objadać się.