Rdest ptasi to roślina roczna lub dwuletnia o silnie rozgałęzionych łodygach, długości do 50 cm, ścielących się po ziemi (gdy rośnie rzadko) lub wzniesionych (gdy rośnie w skupieniu), pokryty drobnymi eliptycznymi listkami. W kątach liści rdestu ptasiego rozwijają się niepozorne, białoróżowe kwiaty.
Rdest ptasi – występowanie i zbiór
Rdest kwitnie od czerwca do października. Lubi ziemię ubogą i piaszczystą. Występuje masowo na przydrożach, przy zabudowaniach i w uprawach, najczęściej zbożowych i ziemniaczanych.
Istnieje wiele odmian rdestu różniących się wyglądem, budową i kształtem liści. Spotyka się rdest tworzący gęstą, jednolitą darń i wtedy można go kosić. Najwięcej rośnie go na poboczach wszystkich dróg, ale ten jest zakurzony i skażony spalinami pojazdów. Najlepiej zbierać go na skrajach upraw zbożowych, na miedzach i ścierniskach. Nie należy zbierać rdestu porażonego grzybem, który występuję w postaci białych plam na liściach.
Zdrowe, jednolicie zielone i nie zakurzone rośliny ścinamy ostrym nożem na wysokości około 5 cm nad ziemią i układamy je w koszyku. W domu formujemy wiązeczki po kilka łodyg i tniemy je nożycami na sieczkę. Pocięte ziele rozkładamy cienką warstwą w naturalnej suszarni o dużym przewiewie i zaciemnieniu. Ziele schnie szybko i zachowuje naturalną barwę.
Rdest ptasi – skład chemiczny
Rdest ptasi zawiera:
- flawonoidy,
- garbniki,
- cenną krzemionkę,
- kwasy,
- cukry,
- sole mineralne (ok. 8%),
- niewielkie ilości witaminy C.
Rdest ptasi i jego działanie lecznicze
Wyciągi z rdestu zwiększają wydzielanie moczu (działanie flawonoidów) i ułatwiają usuwanie nadmiaru jonów sodu i chloru oraz innych szkodliwych produktów przemiany materii. Zawarte w rdeście garbniki mają właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwbiegunkowe. Dlatego wyciągi z niego zmniejszają stan zapalny błon przewodu pokarmowego, w szczególności żołądka i jelit, hamują rozwój bakterii, zmniejszają przenikanie wody do wnętrza jelit i zatrzymują krwawienia z uszkodzonych naczyń krwionośnych w ich ścianach. Rozpuszczalna w wodzie krzemionka utrudnia krystalizację soli mineralnych i zapobiega tworzeniu się kamieni moczowych.
Ziele rdestu usuwając z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii odciąża bardzo pracę wątroby i przyczynia się do utrzymywania stałych fizyko-chemicznych właściwości wewnętrznego środowiska ustroju (tzw. homeostazy). Zespolone działanie flawonoidów krzemionki i garbników zwiększa elastyczność tkanek, przyśpiesza rozwój tkanki łącznej (np. w ranach, w ubytkach pooperacyjnych itp.) i zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń włosowatych zarówno dla krwinek, jak i dla osocza. Ponieważ w chorobie gośćcowej zachodzą takie uszkodzenia, wyciągi z rdestu pomagają w jej zahamowaniu, zwłaszcza u ludzi starszych ze zmniejszoną odpornością.
Zastosowanie rdestu ptasiego w leczeniu chorób
Wyciągi z rdestu stosuje się w leczeniu następujących schorzeń:
- przewlekły nieżyt dróg moczowych,
- zmniejszone wydalanie moczu,
- kamica szczawianowa i fosforanowa,
- stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego,
- nieżyt żołądka,
- nadmierna fermentacja jelitowa,
- wzdęcia i brak apetytu,
- mało nasilona biegunka,
- przewlekła niewydolność wątroby ze zmniejszonym wydzielaniem żółci,
- zmniejszona odporność i elastyczność ścian naczyń włosowatych.
Pomocniczo stosuje się rdest w leczeniu:
- gruźlicy płuc,
- reumatyzmu,
- miażdżycy naczyń,
- skazy moczanowej,
- trądzika, zapalenia skóry, świerzbiączki,
- ubytków tkanki łącznej i skóry po ranach, oparzeniach, wrzodach, zabiegach operacyjnych.
Odwary i napary z rdestu ptasiego
Jedni znawcy ziołolecznictwa radzą stosować odwary, inni napary. Dla pogodzenia obu zaleceń można zrobić z jednej łyżki napar, z drugiej odwar, zmieszać oba płyny i wypić w 2 lub 3 porcjach w ciągu dnia.
Odwar: Łyżkę ziela zalać szklanką ciepłej wody, pozostawić na godzinę, potem gotować 5-10 minut, odcedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 1/2 – 2/3 szklanki odwaru. Zewnętrznie stosować odwar do okładów, przemywań i płukanek.
Napar: Łyżkę ziela zalać szklanką wrzątku, zaparzać pod przykryciem 10 minut, przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po szklance.
Ziele rdestu ptasiego wchodzi w skład mieszanek ziołowych Sklerosan, Pulmosan, Vagosan, Cholagoga I i III oraz granulatu Reumogran, natomiast wyciąg z togo ziela w skład pasty Fitolizyna.
Dwie recepty mieszanek, zalecanych przez prof. J. Muszyńskiego. Pierwszą stosuje się przy chorobie wątroby, drugą przy nieżycie Jelit:
- ziele rdestu ptasiego 17,0, kora kruszyny 2,0. owoc jałowca 1,0,
- ziele rdestu ptasiego 10,0, ziele dziurawca 6,0, ziele melisy 1,0.
Pić 2-3 razy, dziennie po szklance naparu.
