Operacja – czy warto się zdecydować?

Dzień w dzień wykonuje się tysiące operacji na złamanych kościach, zaropiałych migdałkach, żylakach i w wielu innych przypadkach. Nie ma narządu, którego nie można byłoby dziś leczyć operacyjnie. Odgrywa to dużą rolę przede wszystkim w leczeniu nowotworów. Specjalizacja i dalszy rozwój w obrębie poszczególnych dyscyplin medycznych sprawia, że większość operacji przeprowadzana jest przez specjalistów w danej dziedzinie. I tak na przykład neurochirurg zajmuje się leczeniem urazów i chorób mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów, podczas gdy dolegliwości kobiece operowane są przez ginekologa.

Operacja – tak czy nie?

W przypadkach gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy lub jeśli nie istnieje żadna forma leczenia zachowawczego, lekarz może zaproponować operację. Jednak decyzja o przeprowadzeniu operacji, nawet w nagłych przypadkach, zawsze należy do samego pacjenta. W oczach twórców prawa każdy zabieg operacyjny jest uszkodzeniem ciała, które tylko w takim wypadku nie podlega karze, gdy pacjent wyraził na to zgodę. Zadaniem i obowiązkiem lekarza jest przekazanie pacjentowi wszystkich potrzebnych informacji, tak żeby miał on samodzielnie podjąć odpowiednią decyzję.

Krewni pacjenta mają prawo brać udział w rozmowie wyjaśniającej. Co więcej, powinni oni to robić, szczególnie jeśli chodzi o poważniejszy zabieg operacyjny. W czasie rozmowy lekarz udzieli nie tylko najlepszej rady, ale z pewnością zmniejszy również niepotrzebne lęki i strach przed operacją.

Kiedy podjąć decyzję o operacji?

Podstawowym warunkiem podjęcia przez pacjenta decyzji jest możliwie dokładne wyjaśnienie i opisanie istoty samej choroby oraz tego, w jaki sposób najprawdopodobniej będzie się ona dalej rozwijała. Lekarz powie, co się będzie działo, kiedy pacjent zdecyduje się na zabieg operacyjny, ale również, co może nastąpić w przypadku rezygnacji z operacji.




Poza tym ważne jest, aby lekarz udzielił informacji dotyczących rodzaju zabiegu: Co zostanie zrobione? Jak zostanie to wykonane? Jak długo będzie trwała operacja? Ile czasu prawdopodobnie będzie potrzebował organizm do odzyskania zdrowia? Czy konieczne będzie dalsze leczenie po operacji? Jakie jest ryzyko związane z zabiegiem?

Ryzyko i skutki niepożądane operacji

Zasadniczo każdy zabieg na ciele związany jest z pewnym ryzykiem. Jak duże jest to ryzyko, zależy od wielu różnych czynników: od tego, czy jest to schorzenie ciężkie, co ma wpływ także na rozległość zabiegu; od ogólnego stanu zdrowia i ewentualnie obecności chorób przewlekłych; od wieku pacjenta oraz naturalnie również od jakości usług medycznych, to znaczy od umiejętności lekarzy i personelu pomocniczego oraz technicznego wyposażenia szpitala.

Do obowiązków lekarza należy poinformowanie pacjenta o możliwości wystąpienia powikłań i skutków niepożądanych. Wraz z lekarzem pacjent musi rozważyć ryzyko związane z zabiegiem i ewentualne korzyści z przeprowadzenia zabiegu. Po pewnym czasie na przemyślenie pacjent musi samodzielnie podjąć decyzję.

Kiedy przeprowadzić zabieg operacyjny?

Kiedy już pacjent zdecyduje się na zabieg operacyjny, w zależności od tego, czy będzie to zabieg ambulatoryjny, czy stacjonarny, konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich przygotowań. W każdym wypadku lekarz, który będzie operować, musi jeszcze raz dokładnie zbadać pacjenta, przeprowadzić badania krwi i zlecić wykonanie EKG. Niekiedy dodatkowo konieczne będzie Wykonanie zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej.

Na krótko przed zabiegiem anestezjolog przeprowadzi krótką rozmowę dotyczącą chorób i stosowanych leków. Poza tym zleci on leki uspokajające na noc przed operacją i ranek w dniu samego zabiegu.

Przed każdym zabiegiem operacyjnym, czy to przeprowadzanym ambulatoryjnie, czy w szpitalu, obowiązuje kilka ważnych zasad ogólnych:

1. Wieczorem przed zabiegiem można spożyć jedynie lekki posiłek, a na sześć godzin przed zabiegiem nie wolno już niczego pić.
2. Jelita muszą przed zabiegiem zostać oczyszczone, najlepiej za pomocą środka przeczyszczającego, ewentualnie wlewu.
3. Należy dokładnie umyć całe ciało.
4. Najlepiej położyć się wcześnie spać – w świeżo pościelonym łóżku.

Na sali operacyjnej

Ponieważ na sali operacyjnej wszystko powinno być sterylne ze względu na zagrożenie infekcją, nie tylko lekarze i asystenci noszą specjalne ubrania ochronne, czepki na głowach i maski ochronne. Także pacjent otrzymuje specjalne ubranie oraz czepek na włosy. Anestezjolog przygotowuje wszystko do znieczulenia przed operacją. Na piersiach pacjenta umocowane zostają elektrody EKG, aby w czasie zabiegu stale można było kontrolować czynność serca. Niewielki klips na płatku ucha lub palcu mierzy, czy we krwi znajduje się wystarczająco dużo tlenu.




Skóra obszaru, który będzie operowany, zostaje zdezynfekowana, a całe ciało przykryte sterylnymi chustami. Po dokładnej dezynfekcji rąk siostra instrumentariuszka i operujący zakładają na siebie sterylne rękawiczki i fartuchy. Zaczyna się operacja.

Jeśli zabieg może być wykonany z pomocą endoskopu konieczne jest wykonanie tylko jednego lub kilku małych nacięć skóry. Inaczej wygląda to przy zastosowaniu konwencjonalnej metody: w takim wypadku obszar, w którym toczy się proces chorobowy, musi zostać, jak to mówią medycy, otwarty. Podczas operacji anestezjolog siedzi przy głowie chorego i za pomocą aparatury kontroluje przebieg narkozy i czynność organizmu.

Po zabiegu operacyjnym

Kiedy po operacji skończy się działanie narkozy, najważniejszy jest spokój i cisza – niezależnie od tego, czy zabieg był w szpitalu, czy w ambulatorium, a pacjent teraz znajduje się już we własnym domu. Dzięki ciszy pacjent wypoczywa po obciążeniu fizycznym związanym z narkozą i samym zabiegiem. W razie dolegliwości bólowych otrzyma on lekarstwa. W trakcie regularnych badań pooperacyjnych lekarz będzie sprawdzał, czy nie wystąpiło krwawienie po zabiegu oraz czy rana goi się prawidłowo.

A co w razie wypadku?

Oczywiście czas na przygotowania i przemyślenie wszystkiego istnieje przede wszystkim przy operacjach planowych. Sytuacja wygląda trochę inaczej w ostrych przypadkach, na przykład w razie niedrożności jelit. Wtedy nie ma żadnej alternatywy dla leczenia operacyjnego; aby ratować życie pacjenta, zabieg musi być przeprowadzony możliwie jak najszybciej. Wprawdzie i w takich sytuacjach lekarz nie może operować bez zgody pacjenta, ale chyba nie ma nikogo, kto w takiej sytuacji nie wyraziłby zgody na zabieg.




Jeśli jednak, na przykład ze względów religijnych, zdarzyłoby się, że ktoś nie zgadza się na zabieg operacyjny, to i tak prawo zobowiązuje lekarza do działania, szczególnie jeśli pacjent pozbawiony jest świadomości. W przeciwnym wypadku popełniłby on przestępstwo nieudzielenia pomocy.