Borelioza to choroba zakaźna, zajmująca wiele narządów, przenoszona przez kleszcze, przebiegająca z zajęciem skóry, stawów, układu nerwowego i serca. Liczba zachorowań zwiększa się w każdym roku. W Polsce liczba chorych na boreliozę wynosi kilka tysięcy.

Kleszcze mogą przenosić wiele groźnych dla człowieka chorób, gdyż żywią się krwią zwierząt dziko żyjących oraz hodowlanych, które mogą być rezerwuarem licznych drobnoustrojów. Główne choroby przenoszone przez kleszcze to borelioza, czyli choroba z Lyme, oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Obraz kliniczny choroby jest zróżnicowany, gdyż przebiega ona w trzech stadiach. Występowanie poszczególnych objawów jest uzależnione od gatunku bakterii, która wywołuje boreliozę (jest ich kilka).

Stadium wczesne ograniczone – OKRES I:

Borelioza ujawnia się u ponad 50% chorych, przebiega najczęściej pod postacią rumienia pełzającego (w 70% przypadków choroby). Rumień pełzający jest widoczny zwykle po około 7 dniach od zakażenia i jest objawem spotykanym tylko we wczesnym stadium choroby.

Typowo ma on kształt pierścienia z przejaśnieniem w środku i rozwija się wyłącznie w płaszczyźnie skóry, która w obrębie rumienia jest ciepła i napięta. Rumień rozwijaj się z czerwonej plamki lub grudki pozostającej po ukłuciu przez kleszcza. Zmiana; jest niebolesna i nieswędząca.

Rumień pełzający występuje zwykle na kończynach dolnych i górnych, rzadziej ma inną lokalizację.

Zmianom skórnym może towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych; stany podgorączkowe (temperatura ciała jest podwyższona, ale nie przekracza 38°C) oraz objawy grypopodobne (bóle gardła, głowy, dreszcze).

Nieleczony rumień ustępuje średnio w ciągu 3-4 tygodni.

Stadium wczesne rozsiane – OKRES II:

Borelioza zajmuje stawy, mięsień sercowy oraz układ nerwowy i wiąże się z rozprzestrzenianiem się drobnoustroju drogą krwionośną. Objawy zależą od zaatakowanego narządu (stawy, serce, skóra, układ nerwowy).

Dochodzi do zajęcia jednego lub kilku stawów, najczęściej kolanowych. Głównymi objawami zajęcia stawów są wysięk w jamie stawowej oraz bóle kostno-stawowe. Zapalenie stawu może trwać od kilku dni do kilku tygodni, ma charakter nawrotowy. Z biegiem czasu objawy zapalenia stawu są coraz mniej dotkliwe oraz występują rzadziej.

Zajęcie układu nerwowego przejawia się w postaci porażenia lub niedowładu nerwu twarzowego (jego objawami jest opadanie kącika ust, wygładzenie fałdu nosowo policzkowego, wygładzenie czoła, niemożność wyszczerzenia zębów, niemożność zaciskania powieki). Wszystkie objawy występują tylko po jednej stronie twarzy, jednak porażenie nerwu twarzowego w przebiegu boreliozy może być obustronne. Objawem neuroboreliozy może być również zapalenie korzeni nerwowych z silnymi bólami oraz drętwienie i mrowienie w obrębie niektórych części ciała.

Objęcie procesem chorobowym serca jest rzadsze i może wywoływać zaburzenia w jego pracy, których objawem mogą być kołatania. Zmianą skórną, która niekiedy występuje w tym okresie choroby, jest niebieskawy lub czerwonawy guzek, najczęściej pojedynczy, zlokalizowany na płatku lub małżowinie ucha, a czasem na mosznie (jest to chłoniak
limfocytowy skóry).

Stadium późne – OKRES II:

Dochodzi do trwałego uszkodzenia wielu narządów, tzn. skóry, nerwów obwodowych, mózgu, oka. Dolegliwości okresu II przybierają charakter przewlekły.

Kilka lat po zakażeniu może dojść do przewlekłego zanikowego zapalenia skóry, które najczęściej występuje na kończynach (lub w miejscu, gdzie wcześniej występował rumień pełzający) i ma charakter sinawych lub sino fioletowych przebarwień, w obrębie których skóra jest pozbawiona owłosienia, stopniowo ulega ścieczeniu i zanikowi.

Nie potwierdzono możliwości zakażenia boreliozą przez przetoczenie krwi lub kontakt seksualny.

BORELIOZA – JAKIE SĄ PRZYCZYNY

Przyczyną boreliozy jest zakażenie bakterią z rodzaju Borrelia, która jest przenoszona przez kleszcze. Rezerwuarem drobnoustroju są zwierzęta hodowlane oraz dziko żyjące.

DIAGNOSTYKA BORELIOZY

Chorobę rozpoznaje się na podstawie szczegółowej analizy występujących objawów oraz wnikliwego badania lekarskiego. Potwierdzenie zachorowania na boreliozę może wymagać wykonania badań serologicznych, bakteriologicznych, a także genetycznych, których celem jest identyfikacja bakterii wywołujących chorobę.

W przypadku podejrzenia boreliozy (np. po stwierdzeniu na skórze rumienia pełzającego) należy niezwłocznie zasięgnąć porady lekarskiej.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • stosować odpowiednie środki odstraszające kleszcze (zawierające DEET)
  • zakładać odpowiednie ubranie na czas przebywania w lesie, składające się z długich spodni, koszuli z długim rękawem, nakrycia głowy oraz długich skarpet
  • starannie kontrolować skórę po powrocie z terenów leśnych – zwrócić szczególną uwagę na miejsca predysponowane – pachy, pachwiny, okolice zgięć i fałdów skórnych
  • usuwać znalezione kleszcze mechanicznie, przy użyciu szczypczyków lub pęsety, chwytając kleszcza za część głowową i wyciągając wzdłuż linii wkłucia, ranę pozostałą po ukłuciu kleszcza starannie odkazić
  • zgłosić się do lekarza, jeśli nie udało się całkowicie usunąć kleszcza
  • chronić przed kleszczami zwierzęta domowe, poprzez stosowanie odpowiednich repelentów, w okresie wiosennym i letnim regularnie przeglądać skórę zwierzęcia, a znalezione kleszcze usuwać.

 NIE NALEŻY:

  • uciskać i wykręcać kleszcza w czasie wyjmowania
  • smarować kleszcza środkami chemicznymi, tłuszczami
  • przypalać miejsca wkłucia drażnić skóry przed usunięciem kleszcza
  • pozostawiać w skórze kleszcza dłużej niż 36 godzin.

Wszystkie te działania powodują wydzielanie przez kleszcza wymiocin, mogących zwiększać ryzyko zakażenia. W Polsce boreliozę przenosi przede wszystkim kleszcz pospolity, który żywi się krwią ssaków.

Kleszcze

Kleszcze występują w klimacie polskim od początków wiosny (koniec marca, początek kwietnia) do listopada. Najwięcej zachorowań na boreliozę notuje się od maja do sierpnia, co związane jest z żerowaniem szczególnej postaci rozwojowej kleszczy – nimf, które są bardzo agresywne. Kleszcze bytują zwykle na terenach porośniętych niewysoką roślinnością, wilgotnych, pozostających w bliskości zbiorników wodnych.

Ryzyko zachorowania na boreliozę po ukłuciu przez kleszcza jest uzależnione od liczby zakażonych kleszczy na danym terenie. Nie istnieje ryzyko zakażenia boreliozą, jeśli czas pobytu kleszcza na skórze wynosi mniej niż dobę.

Szczególnie narażeni na zakażenie są leśnicy, drwale, myśliwi i inne osoby mające częsty kontakt ze środowiskiem leśnym. Należy ograniczać możliwość ukłucia przez kleszcza poprzez stosowanie odpowiednich metod ochrony oraz przestrzegać odpowiednich zasad w celu uniknięcia zachorowania na boreliozę.

Więcej z kategorii: Choroby zakaźne i pasożytnicze