Zez jest to zaburzenie polegające na odchyleniu gałek ocznych od symetrycznego, prawidłowego ich położenia. Powstaje w wyniku osłabienia funkcji mięśni odpowiedzialnych za ruchy gałki ocznej.
Odmiany zeza:
- zez zbieżny – oko odchyla się w kierunku nosa
- zez rozbieżny – oko odchyla się w kierunku skroni
- zez pionowy – gałka oczna odchyla się w górę lub dół
- zez porażenny – powstaje w wyniku urazu.
OBJAWY ZEZA
- odchylenie gałek ocznych od prawidłowego ustawienia
- podwójne widzenie (dotyczy szczególnie zeza pojawiającego się w wieku dojrzałym)
- niekiedy bóle i zawroty głowy oraz mdłości
- zmniejszenie ostrości widzenia okiem, które zezuje.
PRZYCZYNY ZEZA
Prawidłowe ruchy gałek ocznych są zależne od działania mięśni oko ruchowych. Umożliwiają one poruszanie się oka w sposób skoordynowany, w dowolnym kierunku. Przyczyną powstania zeza jest najczęściej porażenie jednego z tych mięśni lub nerwów odpowiedzialnych za jego funkcję. Zez może również powstać w wyniku urazu (zez porażenny) lub wad refrakcji, takich jak nadwzroczność lub krótkowzroczność.
U niemowląt (do 6 miesiąca życia) może pojawiać się sporadycznie odchylenie jednego oka w stosunku do drugiego. Wynika to z faktu, że ośrodki odpowiedzialne za koordynację wzrokową nie są jeszcze prawidłowo rozwinięte. Jeżeli zez występuje stale lub po 6 miesiącu życia, należy zgłosić się do lekarza specjalisty w celu wykonania badań i ustalenia leczenia.
DIAGNOSTYKA ZEZA
Aby określić przyczynę oraz rodzaj zeza, należy wykonać badania mające na celu ocenę prawidłowości pracy mięśni gałko-ruchowych oraz prawidłowego odbioru wrażeń wzrokowych.
Podczas badania przeprowadza się najczęściej:
- ocenę ostrości wzroku
- badanie wad refrakcji oka
- ocenę kierunku i stopnia zbaczania oka zezującego
- badanie widzenia obuocznego
- ocenę reakcji na światło
- korektę zbieżności oraz nastawczości.
LECZENIE ZEZA
Jeżeli leczenie zostaje wdrożone szybko, możliwe jest całkowite wyrównanie zeza. W zależności od różnych przypadków zeza:
- stosuje się specjalne okulary korekcyjne
- zasłania się sprawniejsze oko, aby zmusić słabsze do pracy
- wykonuje się ćwiczenia mięśni ocznych (tzw. ortoptyka, która poprawia widzenie obuoczne).
Jeżeli leczenie nie jest wystarczające, wskazany jest zabieg operacyjny. W każdym przypadku stwierdzenia jawnego lub ukrytego zeza u dziecka przez rodziców lub przez lekarza (np. w czasie profilaktycznych badań kontrolnych) dziecko musi być zbadane przez okulistę.
Nieleczony zez powoduje powstanie trwałego niedowidzenia zezującego oka, co na stałe upośledza zdolność widzenia przestrzennego przez dziecko.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- zgłosić się do lekarza, jeżeli wystąpią symptomy zeza
- nosić odpowiednie okulary korygujące
- zapewnić odpowiednie oświetlenie, aby nie męczyć oczu
- ćwiczyć mięśnie oczne.
✓ NIE NALEŻY:
- nosić okularów niezgodnych z wielkością wady
- męczyć oczu.
