Żylaki kończyn dolnych

Żylaki to trwałe workowate lub walcowate poszerzenia żył powierzchownych (w ogromnej większości); o różnej długości (minimum 3 mm w pozycji stojącej). Zazwyczaj mają poskręcany, wężykowaty przebieg.

Krew przepływa z układu powierzchownego do głębokiego przez żyły przeszywające łączące oba układy. Zastawki w żyłach zapobiegają odwróceniu się tego kierunku i są gwarantem prawidłowego krążenia krwi w kończynach. Choroba ta dotyczy około 20% dorosłych, czyli jest powszechna, a częściej chorują na nią kobiety.

Układ żylny kończyn dolnych można podzielić na dwie grupy:

• układ żył powierzchownych – leżą one tuż pod skórą i czasami są widoczne
• układ żył głębokich – znajduje się głębiej, pomiędzy mięśniami.

Krew przepływa z układu powierzchownego do głębokiego przez żyły przeszywające łączące oba układy. Zastawki w żyłach zapobiegają odwróceniu się tego kierunku i są gwarantem prawidłowego krążenia krwi w kończynach.

Choroba ta dotyczy około 20% dorosłych, czyli jest powszechna, a częściej chorują na nią kobiety.

OBJAWY ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

• osłabienie mięśni kończyny dolnej
• uczucie ciężkości i napięcia w chorej nodze
• obrzęki wokół kostek (zwłaszcza wieczorem) lub całego podudzia
• kurcze mięśni łydek i stopy (głównie w nocy)
• możliwe swędzenie skóry na nogach.

Charakterystyczne jest nasilenie objawów po tym, jak chory pozostaje długo w pozycji stojącej lub siedzącej, zwłaszcza w wysokiej temperaturze (np. latem). Ulgę przynosi leżenie lub siedzenie z lekko uniesionymi do góry nogami (np. na poduszce).

Gdy choroba trwa długo, mogą pojawić się:

• przebarwienia (zmiany troficzne) w kolorze brązowym
• owrzodzenia – czyli ubytki skóry, najczęściej w dolnej części goleni i po wewnętrznej stronie; są one skutkiem ; niedokrwienia skóry i powolnym jej obumieraniem
• w obrębie żylaków mogą powstać; zmiany zapalne (stwardnienie, zaczerwienienie), co może spowodować; zakrzepowe zapalenie żył i zatkanie; żyły
• jeśli materiał zatorowy oderwie się z żył głębokich, to może on powędrować z krwią aż do naczyń włosowatych płuc i spowodować zatorowość płucną (będącą stanem zagrożenia życia).

PRZYCZYNY ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

Przyczyną powstawania żylaków jest uszkodzenie zastawek żylnych, co może powodować cofanie się krwi żylnej lub nadmierne ciśnienie krwi w żyle. Decydujące znaczenie w rozwoju tej choroby maja czynniki genetyczne (dziedziczne), np. wrodzona wiotkość ścian żylnych.

Pozostałe czynniki wpływające na powstawanie żylaków:

• podeszły wiek
• wpływ hormonów (okres ciąży i porodu)
• stojący lub siedzący tryb życia i pracy
• zażywanie tabletek antykoncepcyjnych lub stosowanie hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie
• zbyt częste zażywanie gorących kąpieli i wizyty w saunie
• brak ruchu
• ciężka praca fizyczna w pozycji stojącej
• otyłość.

Wszystkie te sytuacje mogą doprowadzić do tego, że zastawki zapewniające prawidłowy przepływ krwi przestaną pełnić swoją funkcję. W takiej sytuacji krew zaczyna się cofać z układu głębokiego do powierzchownego.

Żyły układu powierzchownego są wtedy przepełnione krwią i aby pomieścić całą krew ulegają poszerzeniu i poskręcaniu. Stają się widoczne pod skórą. Choroba może obejmować coraz większą ilość żył. Nieleczone żylaki mogą prowadzić do owrzodzenia nóg.

DIAGNOSTYKA ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

Rozpoznanie jest możliwe już podczas rozmowy i badania przez lekarza.

Badania pomocne w rozpoznaniu żylaków:

• wykonanie prób sprawdzających czynność żył (obecnie rzadko wykonywane)
• USG z badaniem dopplerowskim; wykonywane w celu sprawdzenia drożności żył oraz działania zastawek
• flebografia, czyli badanie polegające na wypełnieniu żył specjalnym środkiem kontrastowym i wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego kończyny; środek kontrastowy podaje się przez żyłę na grzbiecie stopy, środek ten sprawia, że żyły są bardzo dobrze widoczne na zdjęciu i można ocenić ich stan.

LECZENIE ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH

Metody leczenia dzieli się na zachowawcze, farmakologiczne (leki) oraz zabiegowo-operacyjne.

Metody zachowawcze:

• Noszenie elastycznych pończoch uciskowych; mają one różną elastyczność i mogą być dostosowane indywidualnie do stanu pacjenta.
• W miejscu pracy w miarę możliwości unikanie długotrwałego stania i siedzenia z nogami zgiętymi w kolanach.
• Odpoczynek z kończynami dolnymi uniesionymi powyżej serca, podpartymi na całej długości goleni.
• Stosowanie maści zmniejszających obrzęk (przynoszących ukojenie).
• Spożywanie produktów bogatych w witaminę C (np. morele, owoce róży, jeżyny, jagody), B i E.
• Spożywanie czosnku, cebuli i imbiru, pobudzających krążenie krwi.
• Aktywność fizyczna (jazda na rowerze i pływanie stanowią znakomity trening dla mięśni nóg).

Metody farmakologiczne i ziołolecznictwo:

• Nie jest potwierdzone działanie leków, które leczyłyby chorobę.
• Możliwe jest zastosowanie środków dostępnych bez recepty; zawierają one za-
  zwyczaj wyciąg z kasztanowca oraz orzecha włoskiego.
• Wzmacnianie żył i usprawnienie krążenia można uzyskać także, stosując mieszanki ziołowe, np. krwawnik pospolity, dziurawiec zwyczajny, kwiat lipy.
• Korzystne są preparaty zawierające rutynę.
• Wyciągi z pestek winogron lub owoców cytrusowych.
• Dostępne są też leki przepisywane przez lekarza.

Metody zabiegowo-operacyjne:

• Usunięcie widocznych poszerzeń – zabieg może odbywać się w gabinecie zabiegowym podczas pojedynczej wizyty.
• Sklerotyzacja żylaków – polega na wstrzyknięciu do żylaka środka obkurczającego, co w efekcie ma wywołać zarośnięcie i zamknięcie się chorej żyły.
• Laseroterapia – gdy żylaki są powierzchowne i drobne.
• Tradycyjne operacje – są powoli wypierane przez wyżej wymienione zabiegi.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• stosować wieczorne masaże nóg
• unikać długiego stania i siedzenia
• utrzymywać prawidłową masę ciała
• wyeliminować alkohol i tytoń
• zwiększyć aktywność fizyczną, gdyż praca mięśni nóg poprawia krążenie krwi w żyłach; szczególnie korzystna jest jazda na rowerze
• zastosować zdrową dietę bogatą w błonnik.

✓ NIE NALEŻY:

• nadużywać sauny i gorących kąpieli
• nadmiernie korzystać z solarium
• nadużywać kąpieli słonecznych
• stosować depilacji na gorąco
• zakładać „nogi na nogę
• nosić skarpet mających zbyt ciasną gumkę, uciskającą podudzie.