Zioła na wątrobę – 10 najlepszych ziół dla zdrowia wątroby

Wiele roślin ma dobroczynny wpływ na wątrobę, łagodzi dolegliwości tego narządu; oddziałuje też specyficznie na wirusy zapalenia wątroby. W artykule przedstawimy 10 najskuteczniejszych ziół, które stosowano z powodzeniem do leczenia stanów zapalnych i chorób wątroby już przed wiekami; współcześni lekarze uznają ich skuteczność w terapii wzw i innych schorzeń wątroby; badania naukowe potwierdzają zasadność ich użycia zarówno w medycynie tradycyjnej, jak i nowoczesnej.

Wiele z tych ziół stymuluje wytwarzanie i przepływ żółci, przeciwdziałając w ten sposób cholestazie; inne zapobiegają uszkodzeniom wątroby; jeszcze inne wspomagają proces jej regeneracji; pozostałe zwalczają bezpośrednio wirusy zapalenia wątroby. Roślin stymulujących przepływ żółci nie wolno stosować w niedrożności przewodów żółciowych.

W terapii można stosować trzy rodzaje ziół:

1. zapobiegające uszkodzeniom komórek wątrobowych lub cofające następstwa uszkodzeń;
2. zwalczające wirusy bezpośrednio;
3. znoszące objawy zapalenia wątroby i usprawniające funkcjonowanie wątroby.

Boldo (Peumus boldus)

Boldo występuje powszechnie w Peru i Chile, większość surowca na sprzedaż sprowadza się jednak z Meksyku. Zioła są stosunkowo niedrogie, czasem jednak trudno dostępne. Część osób zajmujących się leczeniem schorzeń wątroby uważa boldo za najskuteczniejszy środek przeciwko kolce wątrobowej. Mimo niedostatku danych, klinicyści stosujący boldo są przekonani o jego skuteczności w terapii przewlekłych chorób wątroby.

Działanie: Łagodzące ból w okolicy wątroby, chroniące wątrobę, przeciwzapalne, żółciopędne, przeciwutleniające, tonizujące dla wątroby i nerek, przeciwskurczowe, regulujące trawienie, przeciwbakteryj-ne, przeciwgrzybicze.

Oddziaływanie boldo w chorobach wątroby: Łagodzi ból i stany zapalne wątroby, chroni wątrobę przed hepatotoksynami, stymuluje wytwarzanie żółci, łagodzi objawy żółtaczki, przeciwdziała zaburzeniom snu, wspomaga i podtrzymuje prawidłowe funkcjonowanie nerek (zmniejszając tym samym obciążenie wątroby).

Wskazania szczególne: Ból w okolicy wątroby, uczucie zmęczenia, zaburzenia snu.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne boldo odnotowano tylko w niedrożności przewodów żółciowych.

Przygotowanie i dawkowanie boldo

Boldo można stosować w postaci naparu, nalewki lub kapsułek.

Napar: 1 łyżeczka (5 ml) na 180-240 ml wody, 3-4 razy dziennie.

Nalewka: 1 część boldo na 5 części alkoholu 60-procentowego; 5-20 kropli do 3 razy dziennie.

Kapsułki: 1-10 kapsułek (do 3 gramów) dziennie.

Kurkuma długa (Curcuma longa)

Kurkuma, znana przede wszystkim jako przyprawa (curry zawdzięcza jej charakterystyczną żółtą barwę), zyskuje wśród klinicystów zachodnich opinię jednego z najskuteczniejszych ziół w terapii zapalenia wątroby (wraz z ostropestem, lakownicą, przewiercieniem i liściokwiatem). W Indiach rośnie dziewięć gatunków kurkumy, z których najczęściej uprawia się kurkumę długą. W praktyce ajurwedyjskiej i imani stosowana w leczeniu napadów gorączki na przemian z dreszczami, niewydolności wątroby, żółtaczki, puchliny brzusznej, zakażenia krwi i chorób skórnych, m.in. wyprysku i łuszczycy.

Działanie: Przeciwwirusowe, antyhepatotoksyczne, obniżające stężenie cholesterolu we krwi, źółciopędne, cholestatyczne, regulujące proces wytwarzania żółci, opróżniające pęcherzyk żółciowy z jej nadmiaru, stymulujące układ odpornościowy (zwiększa produkcję interferonu, przyśpiesza fagocytozę), przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, cytotoksyczne, przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze, przeciwgorączkowe, blokujące czynnik aktywujący płytki.

Oddziaływanie kurkumy w chorobach wątroby: Środek przeciwzapalny, hamuje syntezę nadtlenku lipidowego, pobudza wytwarzanie i przepływ żółci, chroni wątrobę przed uszkodzeniami i leczy ubytki w tkance wątrobowej, zmniejsza stężenie cholesterolu i LDL, zwiększa stężenie HDL we krwi, przyśpiesza przemianę cholesterolu w kwasy żółciowe, zapobiega nowotworom i opóźnia rozwój raka wątroby, stymuluje układ odpornościowy, pobudza aktywność hormonów nadnerczy, działa jako przeciwutleniacz. Łagodzi objawy zapalenia stawów, niestrawności, chorób skórnych i uczuleń, towarzyszących często dolegliwościom wątroby.




Wskazania szczególne: Uszkodzenie, rak i marskość wątroby, podwyższone stężenie cholesterolu we krwi, zaburzenia wytwarzania i przepływu żółci, niedobór soli żółciowych. Zapalenie stawów, wykwity skórne, astma i zapalenie oskrzeli w przebiegu schorzeń wątroby.

Przeciwwskazania: Nie stosować w niedrożności przewodów żółciowych. Kurkuma jest intensywnie żółta – może pobrudzić ręce, odzież oraz przybory kuchenne.

Przygotowanie i dawkowanie kurkumy

Ze względu na wymaganą ilość surowca, najprościej zażywać kurkumę w postaci pasty lub proszku rozprowadzonego sokiem bądź wodą. Niektórzy zielarze zalecają ekstrakt standaryzowany, łatwo dostępny w sklepach ze zdrową żywnością. Kurkumę można też przyjmować w postaci nalewki, kapsułek lub w potrawach.

Przepis na pastę z kurkumy

Doskonały sposób przygotowania lekarstwa na wątrobę z kurkumy. Większość chorych zażywa od 1 do 3 utoczonych w palcach kulek, popijając je wodą.

Składniki:

• 4 szklanki (50 g) proszku z kurkumy
• 1/2 szklanki (120 ml) wody

Przygotowanie:

Wymieszać kurkumę z wodą w rondelku, doprowadzić do wrzenia na wolnym ogniu i gotować, często mieszając, dopóki mikstura nie nabierze konsystencji gęstej pasty. Zdjąć z ognia i schłodzić. Przechowywać w lodówce w szczelnie zamkniętym pojemniku.

Stosowanie:

Z pasty kurkumowej utoczyć z kulki o średnicy około 1 centymetra. Włożyć głęboko do gardła i popić dużą ilością wody. Stosować 4 kulki dziennie w ostrym lub przewlekłym zapaleniu wątroby.

Proszek: 1 łyżeczka (5 ml) proszku rozmieszanego w wodzie lub soku, do 4 razy dziennie.

Nalewka: Sproszkowany suszony korzeń: 1 część korzenia na 5 części 50-procentowego alkoholu, 10-30 kropli 3 razy dziennie.

Kapsułki: Jako środek tonizujący, 2-6 kapsułek do 3 razy dziennie.

W potrawach: Stosować często i w dużych ilościach jako przyprawę do potraw.

Lakownica lśniąca (Ganoderma lucidum)

Lakownica lśniąca ma twarde, łykowate, czerwonawe owocniki, rosnące zwykle na pniach drzew Popularna w Azji, w fitoterapii i medycynie zachodniej znana od niedawna. W Chinach i Japonii stosowana od co najmniej 4000 lat do leczenia zapalenia wątroby, chorób nerek, zapalenia stawów, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń snu, astmy i zapalenia oskrzeli, wrzodów i nerwobólów. W praktyce chińskiej uchodzi za lek rozgrzewający, tonizujący, odżywczy, odtruwający, ściągający i usuwający obrzęki. Tradycyjna medycyna chińska i japońska zna przynajmniej pięć gatunków lakownicy, każdy o innym działaniu. Największy potencjał leczniczy przypisuje się z wielu względów lakownicy lśniącej.

Badania z udziałem pacjentów potwierdziły jej skuteczność w leczeniu nerwic, zaburzeń snu i świadomości, choroby wrzodowej dwunastnicy, bólów w okolicy wątroby, nieżytów nosa, dystrofii mięśniowej, objawów stresu, choroby Alzheimera, hiperlipidemii, niewydolności wątroby, cukrzycy i wzw.

Działanie: Przeciwwirusowe (wobec wielu wirusów, m.in. HBV i HIV), regenerujące wątrobę, antyhepatotoksyczne, żółciopędne, obniżające stężenie cholesterolu, bilirubiny, lipidów i triglicerydów we krwi, modulujące i stymulujące układ odpornościowy, przeciwnowotworowe (hamuje proliferację komórek nowotworowych, blokuje czynnik martwicy nowotworów), cytotoksyczne, przeciwbakteryjne, obniżające ciśnienie krwi, antynefrotoksyczne, przeciwuczuleniowe, tonizujące śledzionę i grasicę, rozszerzające naczynia wieńcowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne.

Oddziaływanie lakownicy w chorobach wątroby: Łagodzi ból w okolicy wątroby, pobudza przyrost masy ciała, normalizuje stężenie enzymów wątrobowych, zapobiega marskości, obniża zawartość kolagenu w wątrobie marskiej, hamuje syntezę nadtlenku lipidowego, zwiększa sprawność umysłową, chroni wątrobę przed działaniem toksyn, zwalcza wirusy HBV i prawdopodobnie HCV, leczy zaburzenia snu, przeciwdziała zawrotom głowy, ma szeroki zakres działania jako immunostymulator, moduluje układ odpornościowy, zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi.

Wskazania szczególne: Przewlekłe zakażenie wirusowe, ból w okolicy wątroby, zaburzenia świadomości, kłopoty ze snem, uszkodzenie lub marskość wątroby, podwyższone stężenie enzymów wątrobowych, utrata masy ciała, upośledzenie czynności układu odpornościowego, rak wątroby, nadciśnienie wrotne.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne w niedrożności przewodów żółciowych. Sporadycznie wywołuje zaczerwienienie skóry, luźny stolec, suchość w ustach i mdłości. Objawy ustępują po odstawieniu leku. W przypadku mdłości zażywać lakownicę w potrawach.

Przygotowanie i dawkowanie lakownicy lśniącej

Syrop: W zależności od potrzeb użyć od 2 do 5 g grzybów na litr wody. Doprowadzić do wrzenia na wolnym ogniu i gotować 2 godziny bez przykrycia, dopóty, dopóki objętość wodzie zmniejszy się o dwie trzecie. Schłodzić i przecedzić. Wypić wieczorem przed snem lub zażyć w 3 równych częściach w ciągu dnia.

W przebiegu ostrych schorzeń dawkę syropu można zwiększyć. Proszek: 3-6 g dziennie w chorobach przewlekłych, 9—15 g dziennie w stanach ostrych. Podzielić na 3 równe dawki. Rozmieszać w wodzie i wypić lub przyjmować w postaci kapsułek (6-12 kapsułek w chorobach przewlekłych, 18-30 kapsułek w stanach ostrych). W przypadku zatrucia grzybami rozprowadzić 120-200 g sproszkowanego suszu z lakownicy w wodzie i zażywać 3-5 razy dziennie.

Nalewka: 1 część grzybów na 5 części 20-procentowego alkoholu, 2-4 łyżeczek (10-20 ml) 3 razy dziennie.

Liściokwiat (Phyllanthus niruri)

Ziołolecznictwo zachodnie przejęło stosowanie liściokwiatu z praktyki ajurwedyjskiej. Większość badań prowadzono w Indiach, nieliczne w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Australii i Chinach. Liściokwiat jest dość trudno dostępny na rynku. Łagodzi objawy niewydolności wątroby, działa wzmacniająco, moczopędnie i ściągająco. Stosowany w leczeniu żółtaczki, przewlekłej biegunki i marskości wątroby. P. emblica, znany też pod nazwą Emblica officinalis, w praktyce ajurwedyjskiej określany jest jako „amala”,  „amalak” lub — sporadycznie — „emblic myrobalan”. Uchodzi za roślinę o właściwościach podobnych do P. niruri, stosowaną też jako środek przeciwgorączkowy, przeczyszczający, wiatropędny i regulujący trawienie.

Czternaście gatunków liściokwiatu przebadano pod kątem aktywności zwalczania wirusów wzw, uzyskując pozytywne wyniki w eksperymentach in vivo, in vitro oraz testach z udziałem pacjentów. Podczas badań z udziałem ludzi używano przede wszystkim P. amarus i P. niruri, z którymi uczeni wiążą największe nadzieje w terapii wirusowego zapalenia wątroby.

Wszystkie badania nad liściokwiatami potwierdziły szeroki zakres ich działania przeciwwirusowego (głównie wobec wirusów wzw) oraz własności chroniące wątrobę przed rozmaitymi hepatotoksynami chemicznymi in vitro i in vivo.

Działanie: Przeciwzapalne, chroniące wątrobę, przeciwwirusowe, antyhepatotoksyczne, tonizujące dla wątroby, moczopędne, ściągające, przeciwgrzybicze.

Oddziaływanie liściokwiatu w chorobach wątroby: Przeciwwirusowe — swoiste wobec wirusów zapalenia wątroby, zwłaszcza HBV. Zapobiega uszkodzeniom wątroby przez procesy chorobowe i hepatotoksyny, działa tonizująco, łagodzi towarzyszące wzw dolegliwości skórne, wspomaga układ wydzielniczy, usprawniając pracę nerek i odciążając tym samym wątrobę, leczy stany zapalne wątroby.

Wskazanie szczególne: Wirusowe zapalenie wątroby, zapalenie żyły wrotnej, podwyższone stężenie enzymów wątrobowych, utrata apetytu, wypryski skórne w przebiegu schorzeń wątroby.

Przygotowanie i dawkowanie liściokwiatu

Napar: 1 łyżeczka (5 ml) esencji z ziół na 240 ml wody 2 razy dziennie.

Proszek: 1 łyżeczka (5 ml) sproszkowanych liści do 2 razy dziennie (5-6 g do 3 razy dziennie); proszek rozprowadzić w wodzie lub soku.

Kapsułki: 2-4 kapsułek do 3 razy dziennie.

Sproszkowany susz z owoców: 2-3 łyżeczek (10-20 g) proszku rozprowadzić w wodzie lub soku, zażywać 3-4 razy dziennie.

Łopian większy (Arctium lappa)

Łopian większy jest znany na całym świecie jako roślina jadalna i lecznicza. Koszyczki nasienne – wielkości winogrona – mają irytującą skłonność przyczepiania się do ubrania, w dodatku trudno je później usunąć. Wielu zielarzy opowiada się za stosowaniem świeżego korzenia. Praktycznie w całej Azji (oraz w niektórych sklepach ze zdrową żywnością) można go kupić jako surowiec spożywczy; jest więc łatwo dostępny w postaci świeżej i można go wykorzystać do sporządzania potraw lub preparatów zielarskich. Jadalne są także pędy łopianu, wyśmienite w potrawach duszonych i zupach. Duszone pędy łopianu przypominają w smaku szparagi.




Nasiona, a czasem również korzeń, są od dawna stosowane jako zioła odtruwające (czyszczące krew i cały ustrój z nagromadzonych toksyn) oraz przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i moczopędne. Zaliczany do roślin zimnych, a tym samym doskonale zwalczających gorące stany zapalne, m.in. zapalenie wątroby. W medycynie chińskiej używany w leczeniu infekcji gardła, zapalenia płuc, stanów zapalnych dróg moczowych i wrzodów. Nalewka na nasionach uchodzi za silnie działający preparat do leczenia miejscowego łuszczycy, hemoroidów i przewlekłych stanów zapalnych skóry.

W zielarstwie tradycyjnym łopian stosowano przede wszystkim jako środek moczopędny, tonizujący dla nerek i przyśpieszający zachodzące w nich procesy metaboliczne, a przez to skuteczny w leczeniu uporczywych dolegliwości skóry, od wągrów i trądziku po łuszczycę i wyprysk. Ziół używa się zwykle w przewlekłych dolegliwościach wątroby, nerek i układu limfatycznego. Nasiona uchodzą za środek o silnym i natychmiastowym działaniu; korzeń działa wolniej, ale skuteczniej.

Działanie: Wzmacniające, moczopędne, regulujące trawienie, przeciwzapalne, żółciopędne, przeczyszczające, napotne, przeciwnowotworowe.

Oddziaływanie łopianu w chorobach wątroby: Szeroko pojęte działanie wzmacniające – przywraca równowagę ustroju i poprawia funkcjonowanie narządów wewnętrznych, zwłaszcza wątroby, układu limfatycznego i nerek. Wskazany w leczeniu towarzyszących chorobom wątroby dolegliwości skórnych – świądu, wyprysku, łupieżu, łuszczycy, suchości skóry i osutki – oraz przy podwyższonym stężeniu cholesterolu i LDL we krwi. Nasiona mają właściwości moczopędne i usprawniają proces usuwania szkodliwych produktów przemiany materii z nerek, odciążając tym samym wątrobę.

Wskazania szczególne:

• Korzeń – przewlekłe schorzenia wątroby, dolegliwości skórne, osutka, duże stężenie cholesterolu we krwi, rak wątroby.
• Nasiona — nagromadzenie płynów w przebiegu chorób wątroby i nerek, puchlina brzuszna.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne dla chorych z niedrożnością przewodów żółciowych. Sporadycznie wywołuje alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Niektórzy pacjenci przyjmujący preparaty z łopianu skarżą się na bóle głowy. Należy wówczas przerwać leczenie.

Przygotowanie i dawkowanie łopianu większego

Napar: 1 łyżeczka (5 ml) posiekanego korzenia na szklankę (240 ml) wody. Zaparzać we wrzątku przez 15-20 minut. Pić 3 razy dziennie.

Proszek: 1—2 łyżeczki (5—10 ml) do 3 razy dziennie.

Nalewka: Większość zielarzy sporządza nalewkę na świeżym korzeniu. Korzeń świeży’. 1 część korzenia na 2 części 95-procentowego alkoholu. Korzeń suszony’. 1 część korzenia na 5 części 50-procentowego alkoholu. 30—60 kropli 3 razy dziennie.

W potrawach: Korzeń można dodać do potraw smażonych w woku bądź gotowanych albo przyrządzić jak pasternak. Pędy obrane ze skórki przyrządza się jak okrę, w zupach lub potrawach duszonych.

Nalewka z nasion: 1 część nasion na 5 części 60-procentowego alkoholu, 5—25 kropli 3 razy dziennie.

Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)

Mniszek działa bardzo powoli. Sprawdza się więc doskonale w leczeniu zapalenia wątroby, wolno postępującego schorzenia, które może się rozwijać przez dziesiątki lat. Mniszek jest rośliną jadalną i można go spożywać przez dłuższy czas w dużych ilościach. Kuracja daje wymierne rezultaty dopiero po kilku miesiącach. Mniszek jest jednym z najskuteczniejszych ziół w terapii schorzeń wątroby; żeby uzyskać optymalny efekt w leczeniu schorzeń wątroby, trzeba go jednak stosować łącznie z innymi roślinami o mocniejszym, swoistym oddziaływaniu (np. przewiercieniem, liściokwiatem lub kurkumą).

We wszystkich miejscach występowania wykorzystywany jako środek ogólnie tonizujący, wskazany w chorobach krwi i wątroby, oraz jako roślina jadalna. Według Ministerstwa Rolnictwa Stanów Zjednoczonych, 250 g świeżych zielonych części mniszka lekarskiego zawiera 14 000 j.m. witaminy A. Dla porównania: w surowej marchwi jest 11 000 j.m. tej substancji, w szpinaku – zaledwie 8100 j.m. Z reguły zaleca się przyjmowanie 25 000 j.m. witaminy A dziennie. Mniszek obfituje też w acetylocholinę i chlorofil.




W medycynie tradycyjnej mniszek nosi nazwę „pu gong ying” i uchodzi za lek na wątrobę i żołądek. Zaliczany do roślin zimnych, zwalczających gorące stany wątroby i żołądka, np. zapalenie i chorobę wrzodową (stosowany od dawna w terapii obydwu schorzeń). Zdaniem Chińczyków, mniszek łagodzi odczyny zapalne, spędza gorączkę i odtruwa organizm. Przyjmowany w postaci mocnego naparu z roślin suszonych w całości, w dawce 9-31 g dziennie.

Działanie:

• Liście – moczopędne, odżywcze, tonizujące, stymulujące wydzielanie soków żołądkowych.
• Korzeń – tonizujące dla wątroby, żółciopędne, łagodnie przeczyszczające.

Oddziaływanie mniszka lekarskiego w chorobach wątroby:

• Korzeń – tonizujące, przeciwzapalne (łagodzi stany zapalne przewodów żółciowych i wątroby), żółciopędne.
• Liście – moczopędne, regulujące trawienie, łagodnie żółciopędne, tonizujące dla wątroby. Mniszek odciąża wątrobę, wspomagając proces odtruwania ustroju przez nerki.

Wskazania szczególne:

• Korzeń – przewlekłe dolegliwości wątroby, niedostateczne wydzielanie żółci, duże stężenie bilirubiny.
• Liście – niedostateczne wydzielanie żółci, puchlina brzuszna.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne: Nie stosować w niedrożności przewodów żółciowych. W języku angielskim mniszek ma nazwę potoczną „piss the bed” (w wolnym tłumaczeniu „obszczyłóżko”). Jeśli wkroczyłeś w wiek średni i masz kłopoty ze starzejącym się pęcherzem, podczas intensywnej kuracji liśćmi mniszka zwłaszcza w postaci naparu – kładź się spać w pobliżu łazienki.

Przygotowanie i dawkowanie mniszka lekarskiego

Mniszek stosowany jest w postaci wywaru, nalewki, proszku i kapsułek lub w potrawach.

Nalewka:

• Korzeń świeży (wskazany): 1 część korzenia na 2 części 95-procentowego alkoholu.
• Korzeń suszony: 1 część korzenia na 5 części 50-procentowego alkoholu, tyj-l łyżeczki (2,5-5 ml) dziennie.

Wywar: 8 g pociętego i osączonego korzenia na 240 ml wody, gotować na wolnym ogniu 10 minut, przecedzić, schłodzić i wypić. Do 2 szklanek dziennie.

Proszek: 2-6 łyżeczek (10-30 ml) do 3 razy dziennie.

W potrawach: Przyrządzać jak marchew.

Nalewka z liści: Wyłącznie świeży surowiec, 1 część liści na 2 części 95-procentowego alkoholu. łyżeczek (2,5-10 ml)

dziennie.

Napar z liści: 1 łyżeczka (5 ml) suszonych ziół na 240 ml gorącej wody. Odstawić na 20 minut. Pić przez cały dzień w dowolnej ilości.

Ostropest plamisty (Silybum marianum)

Ostropest jest jednym z najsilniej działających ziół, które zabezpieczają wątrobę przed hepatotoksynami i wspomagają proces regeneracji uszkodzonej tkanki wątrobowej. Jest także przedmiotem największej liczby badań klinicznych. Podstawowym składnikiem czynnym ostropestu jest prawdopodobnie silymarin, występujący tylko w nasionach i owocni.

Określenie „silymarin” to w istocie skrót, utworzony z nazw trzech substancji zawartych w roślinie. W skład chemiczny ostropestu plamistego wchodzi mnóstwo innych związków, m.in. betan, występujący przede wszystkim w burakach.

Ostropest działa swoiście, chroniąc wątrobę, regenerując ją i normalizując jej funkcje, o czym świadczą wyniki testów klinicznych. Nie ma właściwości przeciwwirusowych.

Preparaty z ostropestu plamistego to najpoważniejszy wkład zielarzy zachodnich w terapię ostrych chorób wątroby. Od co najmniej 2000 lat roślina uchodzi za skuteczny środek stymulujący przepływ żółci i zapobiegający jej zastojowi; w medycynie ludowej stosowana jest także w przypadkach zatrucia grzybami. Ostropest, zwany niegdyś Cardus marianus, został ponownie odkryty w XVIII i XIX wieku, zyskawszy opinię skutecznego lekarstwa na stany zapalne oraz inne dolegliwości śledziony i wątroby.

Działanie: Tonizujące, chroniące i regenerujące wątrobę, antyhepatotoksyczne, żółciopędne, przeciwcholestatyczne, przeciwzapalne w stanach zapalnych wątroby i śledziony, pobudzające układ odpornościowy.

Oddziaływanie ostropestu plamistego w chorobach wątroby: Chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem wirusów wzw, regeneruje uszkodzoną tkankę wątrobową, tonizuje, przywraca i reguluje funkcje wątroby, łagodzi objawy zapalenia wątroby i śledziony, stymuluje wytwarzanie i przepływ żółci, wspomaga układ odpornościowy.

Wskazania szczególne: Marskość lub poważna niewydolność wątroby, ostre albo przewlekłe zapalenie wątroby, podwyższone stężenie enzymów wątrobowych, niedostateczne wydzielanie żółci, stan zapalny wątroby lub śledziony, ucisk w dole brzucha, uczucie zmęczenia, brak apetytu.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne nie stwierdzono.

Przygotowanie i dawkowanie ostropestu plamistego

Ostropest stosujemy w postaci nalewki, kapsułek i proszku lub w potrawach. Wielu specjalistów podejrzewa, że zawarta w ostropeście substancja czynna źle rozpuszcza się w wodzie, co wyklucza stosowanie tych ziół w postaci naparu. Eksperci sugerują, że najlepsze efekty daje zażywanie standaryzowanego ekstraktu alkoholowego z nasion. Większość zielarzy zapewnia o skuteczności preparatów z całej rośliny, a także wyciągu niestandaryzowanego.

Wyciąg standaryzowany (dostępny w aptekach): Standaryzowany do 80 mg flawonoidów zawartych w ostropeście (40 kropli 3 razy dziennie przez 6-9 miesięcy) lub 140 mg flawonoidów zawartych w ostropeście (25 kropli 3 razy dziennie przez 6-9 miesięcy).

Nalewka (na sproszkowanych nasionach): 1 część nasion na 3 części 70-procentowego alkoholu. Pół  łyżeczki (2,5-5 ml) do 4 razy dziennie przez 6—9 miesięcy.

Kapsułki i proszek: W leczeniu ostrego lub przewlekłego zapalenia wątroby od 4 kapsułek ze sproszkowanymi nasionami 3 razy dziennie do 3 łyżek (45 ml) sproszkowanych nasion dziennie przez 6-9 miesięcy.

Picrorhiza kurroa

Najmniej znane z ajurwedyjskich ziół na zapalenie wątroby; większość badań prowadzono w Indiach. W wielu testach wykorzystano standaryzowany ekstrakt o nazwie picroliv (sporadycznie dostępny w Stanach Zjednoczonych). Niezależne badania potwierdziły jednak aktywność co najmniej trzech innych składników (oraz całej rośliny) w leczeniu schorzeń wątroby. Lekarze praktykujący ajurwedę zapewniają o niezwykłej skuteczności tych ziół w terapii klinicznej zakażeń wirusami HAV, HBV i HCV. U pacjentów zakażonych HAV stężenie enzymów wątrobowych wróciło do normy po tygodniu, u pacjentów zakażonych HBV i HCV – z upływem od 3 tygodni do 3 miesięcy. Roślina jest wyjątkowo gorzka w smaku.

Działanie: Tonizujące dla wątroby, przeciwwirusowe, przeciwmalaryczne, regulujące trawienie, żółciopędne, stymulujące układ odpornościowy, wzmacniające, pobudzające apetyt, przeciwgorączkowe, przeczyszczające, przeciwastmatyczne (hamuje reakcję zwężenia oskrzeli, ogranicza wydzielanie histaminy, sprzyja rozszerzaniu oskrzeli), zapobiegające czerwonce.

Oddziaływanie Picrorhiza kurroa w chorobach wątroby: Zwalcza wirusy zapalenia wątroby, zabezpiecza tkankę wątrobową przed uszkodzeniami w przebiegu wzw, normalizuje funkcjonowanie wątroby i stężenie enzymów wątrobowych, przeciwdziała gorączce na przemian z napadami dreszczy, usprawnia działanie układu odpornościowego, zwiększa wydzielanie insuliny, wspomaga przekształcanie glukozy w glikogen, ułatwia gromadzenie glikogenu w wątrobie.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne w niedrożności przewodów żółciowych. W dużych dawkach może spowodować wymioty i biegunkę. Należy wówczas zmniejszyć dawkę lub używać ziół jako domieszki do potraw. U niektórych pacjentów zaobserwowano zaczerwienienie skóry.

Przygotowanie i dawkowanie Picrorhiza kurroa

Najlepszą i najbardziej rozpowszechnioną metodą przyjmowania Picrorhiza kurroa jest zażywanie kapsułek ze sproszkowanymi ziołami: 1—3 g (czyli 2—6 kapsułek) 2—3 razy dziennie. Sproszkowane zioła można też zmieszać z sokiem: 1 łyżeczka (5 ml) do 2 razy dziennie.

Przewiercień (Bupleurum chinense)

Większość gatunków przewiercienia pochodzi z Chin i nie występuje dziko w Europie ani w Stanach Zjednoczonych. Roślina jest łatwo dostępna w aptekach zielarskich i sklepach ze zdrową żywnością. Mieszanka z przewiercieniem jest tradycyjnym lekiem na malarię i inne schorzenia, którym towarzyszą gorączka na przemian z dreszczami, uczucie zmęczenia i dolegliwości wątroby. Przez większość klinicystów zachodnich uważany za jeden z najskuteczniejszych leków ziołowych przeciwko zapaleniu wątroby.

Działanie: Przeciwgorączkowe, przeciwwirusowe, zapobiegające marskości, przeciwzapalne, chroniące wątrobę i regulujące jej funkcje, wzmacniające, przeciwbólowe, stymulujące układ odpornościowy, wiatropędne, napotne.

Oddziaływanie przewiercienia w chorobach wątroby: Stosowany do regulowania funkcji wątroby, hamowania procesu jej degeneracji, stymulowania układu odpornościowego (przede wszystkim do wytwarzania przeciwciał dla wirusów zapalenia wątroby oraz produkcji bardziej agresywnych krwinek białych). Przyjmowany przez dłuższy czas w przebiegu wzw sprawdza się doskonale jako środek tonizujący.

Wskazania szczególne: Wzw, podwyższone stężenie enzymów wątrobowych, gorączka na przemian z dreszczami, uczucie zmęczenia i rozbicia towarzyszące zaawansowanej chorobie wątroby.

Przeciwwskazania i oddziaływania uboczne: U niektórych osób wywołuje ból głowy, uczucie rozdrażnienia i mdłości. Należy wówczas zmniejszyć dawkę (następnie stopniowo ją zwiększać). Poza tym nie stwierdzono żadnych przeciwwskazań ani oddziaływań ubocznych.

Przygotowanie i dawkowanie przewiercienia

Proszek: 1—2 łyżeczki (2—5 g) dziennie.

Kapsułki: 4—10 kapsułek dziennie

Napar: 1 łyżeczka (5 ml) ziół na 240 ml gorącej wody przecedzić i pić 3 razy dziennie.

Tarczyca bajkalska (Scutellaria baicalensis)

Tarczyca bajkalska jest blisko spokrewniona z występującą na półkuli zachodniej Scutellaria laterifolia. W tradycyjnej medycynie chińskiej uchodzi za silny lek tonizujący i chroniący wątrobę; ma też podobnie pozytywne oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy, jak Scutellaria laterifolia. Stosunkowo łatwo dostępna: powszechnie używana przez lekarzy praktykujących medycynę chińską w Stanach Zjednoczonych.

Stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej od przeszło 2000 lat, wchodzi w skład mieszanki z przewiercieniem, najskuteczniejszego leku przeciwko wzw w tamtejszym ziołolecznictwie. Zaliczana do roślin gorzkich i zimnych, pokrewnych pęcherzykowi żółciowemu, sercu, płucom i jelitom.

Postępowi XIX-wieczni zielarze uważali tarczycę za skuteczny środek w walce z nawracającą gorączką, wyczerpaniem psychicznym lub fizycznym, bezsennością i podenerwowaniem, zwłaszcza w przebiegu chorób ostrych i przewlekłych. Roślina powinna więc sprawdzić się doskonale w terapii chronicznego zapalenia wątroby, któremu często towarzyszą wymienione objawy.




Działanie: Antyhepatotoksyczne, żółciopędne, przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwgorączkowe, chłodzące, hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi), sedatywne na ośrodkowy układ nerwowy, przeciwbakteryjne, przeciwwiru-sowe, moczopędne, tonizujące dla pęcherza, przeciwbólowe

Oddziaływanie tarczycy bajkalskiej w chorobach wątroby: Chroni wątrobę przed hepatotoksynami, łagodzi stany zapalne wątroby, stymuluje wytwarzanie żółci, likwiduje objawy żółtaczki, reguluje zaburzenia snu związane z dolegliwościami wątroby, zapobiega napadom gorączki na przemian z dreszczami, charakterystycznym dla zapalenia wątroby.

Wskazania szczególne: Nawracająca gorączka, wyczerpanie psychiczne i fizyczne, bezsenność i niepokój, zapalenie stawów w następstwie schorzenia wątroby.

Przeciwwskazania i oddziaływania w niedrożności przewodów żółciowych. Nie stwierdzono oddziaływań ubocznych.

Przygotowanie i dawkowanie tarczycy bajkalskiej

Tarczycę bajkalską można stosować w postaci wywaru lub kapsułek.

Wywar: 3-9 gramów sproszkowanego korzenia na 15 ml wody. Doprowadzić do wrzenia, zdjąć z ognia, odstawić na 15-20 minut. Pić 3 razy dziennie.

Kapsułki: 2-4 kapsułki ze sproszkowanym korzeniem 3 razy dziennie.