Nagietek jest rośliną śródziemnomorską. U nas hodowany jest od dawna w ogródkach jako roślina ozdobna. Jedne okazy nagietka mają płatki tylko na brzegu, inne są pełnokwiatowe. Jedne są jasnożółte, prawie białe, inne jasnopomarańczowe, a jeszcze inne ciemnoczerwone, ogniste. Jasne i żółte są bez wartości, a im ciemniejsze i czerwieńsze, tym większa jest ich wartość lecznicza, gdyż zawierają dużo karotenu (prowitaminę A). Kwiaty nagietka są swoistym barometrem. Jeśli rano są ułożone równolegle do ziemi, w tym dniu będzie pogoda.
Nagietek lekarski – jak zbierać i przechowywać?
Do celów leczniczych używa się płatków kwiatowych nagietka. Wyskubuje się je bez ścinania główki kwiatowej lub zrywa się całe kwiaty, a później wyskubuje się z nich pojedyncze płatki. Rozściela się je cienką warstwą w ciepłym i bardzo przewiewnym miejscu, aby dobrze i szybko wyschły. Susz trzeba szczelnie zapakować i trzymać w ciemnym pomieszczeniu. Kwiaty źle wysuszone i trzymane na świetle jaśnieją, tracą swą intensywną barwę i stają się bezwartościowe.
Nagietek lekarski – skład chemiczny
Kwiaty nagietka wydzielają silny, żywiczny i aromatyczny zapach. W ich skład wchodzi wiele różnych związków, np.:
- flawonoidy,
- karoteny (3%),
- olejek eteryczny o ładnym zapachu (0,02%),
- żywica (3,4%),
- śluz (4%),
- substancje goryczkowe i inne.
Właściwości lecznicze kwiatów nagietka
Kwiaty nagietka stosowane zewnętrznie działają przeciwzapalnie jak antybiotyk zwłaszcza na bakterie ropotwórcze, przyśpieszając proces gojenia się błon śluzowych, ran i w inny sposób uszkodzonej skóry. Stwierdzono również, że wodne wyciągi z kwiatów nagietka niszczą w krótkim czasie rzęsistka pochwowego, nie gorzej niż znany preparat syntetyczny Metronidazol.
Doustne pobieranie naparu z kwiatów nagietka działa pobudzająco na różne narządy wewnętrzne, zwiększa ilość wydzielanego potu i żółci, niweluje skurcze w przewodzie pokarmowym.
Picie naparu i irygacja łagodzą nieregularne i bolesne miesiączkowanie. Cenną własnością nagietka jest to, że nie działa drażniąco, lecz bardzo łagodnie w przeciwieństwie np. do arniki. Z tego względu zalecany jest szczególnie dla osób z niedokrwistością i wycieńczonych. Nagietek wchodzi w skład znanej mieszanki ziołowej Vagosan.
Działanie nagietka polegające na przyśpieszeniu procesu trudno gojących się ran i łagodzeniu stanów zapalnych błony śluzowej zależy prawdopodobnie od zawartości karotenów, które pobudzają komórki do regeneracji. Farmakologiczne działanie surowca na uregulowanie menstruacji można wytłumaczyć tym, że w jego skład wchodzą kwiaty słupkowe (żeńskie), skąd wynika dobroczynny wpływ hormonów roślinnych.
Zastosowanie kwiatów nagietka w leczeniu chorób
Kwiaty nagietka stosujemy w następujących schorzeniach:
- zapalenie jamy ustnej, gardła oraz skóry,
- owrzodzenia żylakowate, zastrzały, liszaje, oparzenia,
- zapalenie spojówek,
- rzęsistek pochwowy, zapalenie dróg moczowych (częste oddawanie moczu, pieczenie w cewce moczowej),
- nieregularne lub bolesne menstruacje,
- niedomagania wątroby (stwardnienie i powiększenie), śledziony, a także dróg żółciowych.
Napar i nalewka z kwiatów nagietka
Napar: 1/2 łyżki kwiatów zalać szklanką wrzątku, zostawić pod przykryciem 15 minut, odcedzić. (Można zmieszać kwiat nagietka z kwiatem rumianku). Pić 3 razy dziennie po 1/4 szklanki naparu. Tak samo przygotowuje się napar do płukanek jamy ustnej, gardła, oczu i do irygacji.
Nalewka do kompresów: 4 łyżki stołowe kwiatu zalać szklanką zimnej wody, gotować 20 minut, odcedzić. Kompres przykładać pod folią lub ceratką na obolałe miejsca.
Uwaga: Niektórzy specjaliści zalecają przyrządzać napary i wywary tak: przepisaną ilość surowca zalać połową przepisanej ilości przegotowanej wody i pozostawić na 15 minut. Odcedzić ciecz, a pozostały surowiec zalać drugą połową przepisanej ilości wrzątku i 15 minut zaparzać lub połową przepisanej ilości wody i 20 minut gotować. Taki sposób postępowania jest bardziej kłopotliwy, ale i bardziej wskazany, gdyż otrzymuje się wyciąg na zimno i na gorąco.
