Len zwyczajny to roślina jednoroczna o cienkiej, rozgałęzionej na górze łodydze, dorastającej do wysokości 70 cm. Liście lancetowate, ostro zakończone. Na szczytach pędów stoją jasnoniebieskie kwiaty. Len kwitnie w maju i czerwcu. Owocem jest kulista torebka, zawierająca około 10 błyszczących, spłaszczonych nasion o ostrych brzegach. Ich gładka powierzchnia wykazuje pod lupą punktowania. Nasiona lnu są bezwonne, po rozgryzieniu mają łagodny, śluzowaty smak. Gdy zalejemy je zimną lub gorącą wodą, wtedy śluz, znajdujący się na powierzchni nasienia, w komórkach skórki, pęcznieje i przechodzi powoli do wody.
Len i trochę historii
Jako roślina lecznicza len znany był już w starożytności. Pisał o nim w III wieku p.n.e. grecki botanik Teofrast, a później w I w.n.e. rzymski lekarz wojskowy Dioskurides. Linum usitatissimum – to łacińska nazwa lnu. Przymiotnik „usitatissimum” (najużyteczniejszy) jest pochwalnym określeniem lnu, świadczącym o tym, że był bardzo często stosowany w lecznictwie. Dziś używa się go raczej rzadko. Może dlatego, że nie przyrządza się z rośliny ziołowej herbatki, lecz pije się napęczniałe w wodzie nasiona lub po przecedzeniu – gęsty kleik, mdły i bez smaku.
Właściwości nasion lnu w lecznictwie
Nasiona lnu, dzięki zawartości śluzu, działają osłaniająco w całym przewodzie pokarmowym. Wodne wyciągi z nasion (zarówno sporządzone na zimno – maceraty, jak i na gorąco – odwary) pokrywają cienką warstwą błony śluzowej przełyku i żołądka, chroniąc je przed szkodliwym działaniem niektórych substancji. Śluz dostaje się do dwunastnicy, a nawet do jelita cienkiego i grubego. Ma to duże znaczenie w przypadku wrzodów żołądka i dwunastnicy, którym towarzyszy z reguły nadmierne wydzielanie soków trawiennych.
Glikozyd limaryna rozpadając się, uwalnia bardzo małą ilość cyjanowodoru, ale na tyle skuteczną, że hamuje rozwój bakterii i przeciwdziała nadmiernej fermentacji. Tłusty olej zawiera glikozydy nienasyconych kwasów tłuszczowych (witamina F). Witamina ta, po dostaniu się do obiegu krwi – obniża w niej poziom cholesterolu. Wiemy, że duża ilość cholesterolu w naszych aortach prowadzi do zawału.
Zastosowanie nasion lnu w lecznictwie
Stosowane zewnętrznie kataplazmy z nasion lnu działają zmiękczająco i przeciwzapalnie. Smarowanie skóry lnianym olejem przywraca jej elastyczność, zwiększa zdolność do szybkiej regeneracji uszkodzonego naskórka i uodparnia ją na szkodliwe działanie czynników termicznych, chemicznych i mechanicznych.
Nasiona lnu stosujemy w chronicznych zaparciach na tle atonicznym, które najczęściej towarzyszą otyłości. Rozdrobnione nasiona stosuje się w postaci kataplazmów na wrzody, ropnie mnogie i zapalenie podskórne tkanki. Wyciągi wodne z nasion lnu są środkiem powlekającym w zapaleniu gardła, żołądka i dwunastnicy, w nadkwaśności i chorobie wrzodowej, w przypadkach uszkodzenia błony śluzowej niektórymi lekami, kwasami mineralnymi itp., w stanach nieżytowych i zapalnych pęcherza, w bolesnym podrażnieniu dróg moczowych na tle kamicy. Wyciągi te można stosować jako płukankę, np. w oparzeniu jamy ustnej gorącym płynem lub kwasem.
Olej lniany – zastosowanie w leczeniu chorób
Olej lniany, często wraz z alantoiną lub azulanem, ma zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń, do których należą:
- świąd,
- zaczerwienienie skóry,
- wysypka alergiczna,
- oparzenie (wtedy mieszamy olej z równą ilością wody wapiennej, którą można nabyć w aptece),
- trądzik pospolity,
- suchość i pękanie skóry,
- odleżyny,
- owrzodzenia żylakowate kończyn.
Kataplazmy z nasion lnu
5 dag sproszkowanych nasion zalewamy połówką szklanki wrzątku, dokładnie mieszamy, zawijamy w płótno i przykładamy (pod ceratką) na chore miejsca. Tak przygotowaną papkę można stosować przy suchej i łuszczącej się cerze. Rozsmarowujemy ją na twarzy i szyję (pod oczy dajemy krem). Po 20 minutach delikatnie zmywamy.
Macerat z nasion lnu
Łyżkę pogniecionych nasion zalewamy połówką szklanki przegotowanej wody. Zostawiamy na noc. Przy nieżycie żołądka i chorobie wrzodowej wypijamy połowę rano na czczo, drugą połowę wieczorem. Przy obstrukcji wypijamy po połowie między posiłkami, jako środek przeczyszczający. Smak lekarstwa można poprawić kroplami miętowymi lub sokiem owocowym.
Odwar z nasion lnu
Dwie łyżki nasion lnu zalewamy wódą (1,5 szklanki), powoli ogrzewamy, gotujemy 10 minut i przecedzamy. Po dodaniu soku owocowego – pijemy 2 razy dziennie po pół szklanki między posiłkami, jako środek powlekający. Ten sam odwar po zmieszaniu pół na pół z naparem szałwii stosujemy zewnętrznie do okładów.
