Wiązówka błotna jest to bylina o zgrubiałym kłączu o wysokości od 60 do 120 cm. Wzniesiona łodyga jest zwykle w górze rozgałęziona. Liście przerywane nieparzystopierzaste. Na szczycie łodygi wyrastają duże kwiatostany drobnych, kremowo-białych kwiatów o mocnym, miodowym zapachu. Rozwijają się one nierównomiernie, jedne są rozkwitnięte, inne dopiero w pączkach. Nazwę: „królowa łąk” — wiązówka zyskała dlatego, że jest okazałą, z daleka widoczną rośliną. Inną ludową nazwę: „kozia broda” — zawdzięcza temu, że jej duże podbaldachy kwiatowe, na długich szypułkach, przypominają brody kóz. Inne nazwy wiązówki to: tawuła łąkowa, królowa łąk, kozia broda.
Występowanie i zbiór wiązówki błotnej
Wiązówka występuje na wilgotnych łąkach, nad brzegami wód i w mokrych zaroślach. Zakwita w czerwcu i lipcu. Surowcem leczniczym wiązówki są kwiaty, które zbieramy w początkach kwitnienia, kiedy część kwiatów jest rozwinięta, choć niektóre są jeszcze w pączkach. W pogodne dni, po obeschnięciu rosy obrywamy je wraz z szypułkami i składamy luźno w koszyku, aby się nie pogniotły. Rozkładamy je pojedynczą warstwą w zacienionych przewiewnych miejscach. Suszenie jest zakończone, gdy kwiaty przy zgniataniu kruszą się, choć szypułki są jeszcze nieco wilgotne i elastyczne. Wtedy obieramy je ręcznie lub przecieramy przez sito z oczkami o średnicy 3 mm, aby nie przelatywały szypułki. Susz składający się z samych kwiatów i pączków kwiatowych, przypomina wyglądem wysuszone kwiaty czarnego bzu.
Skład chemiczny wiązówki błotnej
Główne związki to:
- glikozydy fenolowe,
- flawonoidy,
- garbniki (do 15%),
- olejek eteryczny (zawierający m.in. salicylan metylu i aldehyd salicylowy),
- kwasy organiczne (m.in. kwas salicylowy).
Właściwości lecznicze wiązówki błotnej
Podobnie jak kora wierzby, wiązówka wyróżnia się wśród ziół leczniczych tym, że zawiera pochodne kwasu salicylowego. Dzięki temu jej kwiaty łagodzą bóle reumatyczne i są wskazane dla osób w podeszłym wieku. Wykazuje ona także działanie przeciwzapalne, co tłumaczy się tym, że związki salicylowe hamują biosyntezę prostaglandyn, wywołujących i utrzymujących stany zapalne w różnych narządach. Kwiaty wiązówki są łagodnym lekiem moczopędnym i przeciwskurczowym. Pobudzają one nieznacznie czynność gruczołów potowych i przyczyniają się do usunięcia z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Dzięki obecności garbników i salicylanów, wiązówka działa ściągająco i bakteriostatycznie na przewód pokarmowy.
Odwar z kwiatów wiązówki jest skuteczny w leczeniu następujących schorzeń:
- przewlekły postępujący gościec stawowy,
- początki reumatyzmu mięśniowego,
- bóle stawowe i mięśniowe,
- dna,
- grypa,
- dolegliwości dróg oddechowych,
- krwioplucie,
- nadmierne miesiączkowanie,
- białe upławy,
- biegunka,
- choroby skórne,
- kamica nerkowa (pomocniczo, jako lek rozkurczający).
Odwar z kwiatów wiązówki błotnej
Odwar: 2 łyżki kwiatów zalewamy 2 szklankami wody, gotujemy 5 minut, naparzamy 10 minut i przecedzamy (najlepiej do termosu). Pijemy 2-3 razy dziennie, po jedzeniu, po 2/3 szklanki odwaru. Na trudno gojące się rany, żylaki i wrzody stosujemy okłady z naparzonych kwiatów.
Jako lek napotny stosujemy zwykle mieszankę z kwiatów wiązówki, lipy, czarnego bzu i owoców malin, zaś jako lek moczopędny – mieszankę z kwiatów wiązówki, ziela połonicznika, liści brzozy, kwiatów bławatka, kłączy perzu i ziela bratka polnego.
Skład mieszanki, którą można stosować w chorobach z przeziębienia, w szczególności w grypie: kwiat rumianku 5,0, owoc maliny 5,0, liście brzozy 10,0, kwiat bzu czarnego 20,0, kwiat lipy 20,0 i kwiat wiązówki 20,0.
