Niedoczynność tarczycy to niedobór krążących we krwi hormonów tarczycy, powodujących zwolnioną czynność wszystkich ustrojowych mechanizmów. W większości przypadków wywołana jest obniżoną produkcją hormonów przez gruczoł tarczowy.

W zależności od momentu wystąpienia niedoczynności wyróżnia się jej dwie postaci:

  • obrzęk śluzowaty, czyli niedoczynność u dorosłych
  • matołectwo, tzw. kretynizm tarczycowy, czyli niedoczynność u dzieci.

OBJAWY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY

Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy rozwijają się powoli, sprawiając, że większość przypadków tej choroby pozostaje nierozpoznana przez wiele miesięcy, a nawet lat.

    • osłabienie, senność, zmęczenie
    • wzrost masy ciała, mimo zmniejszonego łaknienia
    • mrowienie i drętwienie dłoni
    • nadwrażliwość na zimno
    • zmniejszenie potliwości
    • uporczywe zaparcia
    • sucha, chłodna skóra, która często ulega łuszczeniu
    • łatwe powstawanie sińców
    • włosy szorstkie, rzadkie, z tendencją do łamania się i wypadania, przedwcześnie siwiejące
    • paznokcie grubieją i rosną powoli



  • w ciężkich przypadkach obrzęk gardła i ucha środkowego może powodować zmianę głosu (chrypka) i osłabienie słuchu
  • głos grubieje i matowieje
  • u młodych kobiet zdarzają się niespodziewane obfite miesiączki; starsze kobiety skarżą się na uczucie zimna, nawet w gorących pomieszczeniach
  • utrata pamięci i inne zaburzenia intelektu, a nawet stany otępienia – błędnie rozpoznawane jako otępienie starcze
  • obrzmienie twarzy, powiek i rąk związane z gromadzeniem się w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek substancji podobnych do śluzu (dlatego też często niedoczynność tarczycy nazywana jest obrzękiem śluzowatym).

U starszych osób choroba przebiega bezobjawowo, niecharakterystycznie.

Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy takie, jak:

  • zaburzenia pamięci
  • depresyjny nastrój
  • obniżenie sprawności umysłowej i fizycznej
  • apatia.

Niedoczynność tarczycy u ludzi starszych może być błędnie rozpoznana jako depresja lub miażdżyca.

PRZYCZYNY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY

Etiologia (pochodzenie) niedoczynności tarczycy może mieć charakter:

  • pierwotny – wywołany uszkodzeniem gruczołu tarczowego
  • wtórny – związany z zaburzeniami funkcji ośrodków nadrzędnych: przysadki (niedobór tyreotropiny – TSH) lub podwzgórza (niedobór tyreoliberyny – TRH).

Przyczyny pierwotnej niedoczynności tarczycy:

1. pochodzenie przysadkowe (np. guzy przysadki, zespół Sheehana)

2. pochodzenie podwzgórzowe (guzy, urazy)

3. w rzadkich przypadkach przyczyną niedoczynności może być brak impulsów stymulujących ze strony przysadki i podwzgórza, które nie produkują dostatecznej ilości tzw. hormonów tropowych.

Rzadsze przyczyny niedoczynności tarczycy:

1. wrodzony brak tarczycy

2. wrodzone defekty enzymatyczne uniemożliwiające biosyntezę hormonów tarczycy.

W większości wysoko rozwiniętych krajów niedobór jodu staje się coraz rzadszą przyczyną niedoczynności tarczycy (spożywanie jodowanej soli kuchennej), stanowi natomiast częstą przyczynę tego schorzenia w innych częściach świata.

DIAGNOSTYKA NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY

Rozpoznanie niedoczynności tarczycy opiera się na stwierdzeniu charakterystycznych objawów klinicznych oraz laboratoryjnych.

W niedoczynności tarczycy obserwuje się obniżenie całkowitego stężenia tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). We wszystkich przypadkach pierwotnej niedoczynności gruczołu tarczowego stężenie TSH jest podwyższone, co odróżnia tę postać od

wtórnej niedoczynności pochodzenia przysadkowego.

We krwi pacjentów z niedoczynnością tarczycy stwierdza się podwyższony poziom cholesterolu (hiperlipidemię), który jest czułym wskaźnikiem aktywności hormonalnej gruczołu tarczowego. Nawet nieznaczna hipotyreoza prowadzi do wzrostu poziomu cholesterolu w surowicy.


LECZENIE NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY

W niedoczynności tarczycy potrzebna jest substytucja hormonów tarczycy. Zaleca się doustne preparaty tyroksyny. Pacjent musi skrupulatnie i regularnie przyjmować przepisane leki i przestrzegać zaleconych badań kontrolnych, pozwalających ustalić właściwe dawkowanie.

Obowiązuje zasada, że im bardziej nasilona niedoczynność tarczycy i uszkodzony układ krążenia, oraz im starszy chory, tym niższą dawką rozpoczyna się leczenie. Szczególnej ostrożności wymagają pacjenci z chorobą wieńcową oraz po zawale mięśnia sercowego.

Ciąża stwarza szczególne zagrożenie zarówno dla matki, jak i dla płodu. Noworodka z niedoczynnością tarczycy trzeba poddać leczeniu hormonalnemu, aby zapobiec opóźnionemu rozwojowi (kretynizm, matołectwo) i zahamowaniu rozwoju fizycznego.

Osoby dotknięte matołectwem wyróżniają się:

  • karłowatym wzrostem
  • apatią i ogólnym osłabieniem
  • szybkim męczeniem się
  • skłonnością do tycia
  • znacznym niedorozwojem umysłowym
  • obniżonym popędem płciowym.

W Polsce obowiązują przesiewowe badania w kierunku hypotyreozy wrodzonej. Noworodkom w około 3 – 5 dobie życia pobiera się krew w celu określenia poziomu TSH.

Powikłania niedoczynności tarczycy:

Niedoczynność gruczołu tarczowego przyspiesza rozwój miażdżycy w wyniku zwiększenia stężenia lipidów we krwi

Ciężkim powikłaniem niedoczynności tarczycy jest śpiączka hip o termiczna (hipometaboliczna). U chorych następuje obniżenie temperatury ciała poniżej 35°C, bradykardia, zwolnienie oddechów, senność przechodząca w śpiączkę. Stwierdza się także typowy obrzęk śluzowaty, suchość, szorstkość i łuszczenie się skóry.

PORADY LEKARZA

 NALEŻY:

  • kontrolować poziom hormonów w organizmie
  • dbać o prawidłowe odżywianie (stosować dietę bogatą w błonnik).

 NIE NALEŻY:

  • lekceważyć pierwszych sygnałów choroby
  • zwlekać z wizytą u lekarza.
Więcej z kategorii: Choroby układu hormonalnego