Skręcenie stawu skokowego jest jednym z najczęstszych urazów, które dotykają układu kostno-stawowego. Zwichnięcie jest o wiele rzadszą, ale znacznie poważniejszą przypadłością. W przypadku obu urazów bardzo ważne jest szybkie wdrożenie odpowiedniego postępowania, co zmniejszy dolegliwości bólowe i przyspieszy powrót do formy. Elementy pierwszej pomocy w tego typu przypadkach powinien znać każdy. W tym artykule opisano ogólne zasady postępowania w skręceniu i zwichnięciu stawu skokowego.
Czym się różni skręcenie od zwichnięcia stawu skokowego?
Zarówno skręcenie jak i zwichnięcie stawu skokowego powstają w wyniku różnego rodzaju urazów w czasie wypadków komunikacyjnych czy uprawiania sportu. Mogą wystąpić także podczas pechowych skoków z wysokości czy też w wyniku nieprawidłowego ustawienia stopy na śliskiej powierzchni. Związane jest to z nagłym i silnym zagięciem stopy do wewnątrz, co powoduje nadmierne rozciągniecie więzadeł po bocznej stronie stopy. Skręcenie i zwichnięcie różnią między sobą. W pierwszym typie urazu dochodzi do uszkodzenia (rozciągnięcia, częściowego lub całkowitego zerwania) tkanek miękkich otaczających staw skokowy – torebki stawowej i/lub więzadeł. Nie dochodzi jednak do przesunięcia się powierzchni stawowych kości względem siebie. Jeżeli do tego dojdzie, to mamy wówczas do czynienia ze zwichnięciem stawu skokowego. Jego powstanie związane jest z całkowitym rozerwaniem torebki stawowej i więzadeł.
Objawy skręcenia i zwichnięcia stawu skokowego
Nasilenie objawów skręcenia stawu skokowego zależne jest od stopnia uszkodzenia torebki i więzadeł stawu. Pojawia się silny ból po bocznej stronie stawu, czyli w okolicy kostki. Towarzyszy mu różnie nasilony obrzęk (może występować tylko w okolicy kostki bądź obejmować większość stopy), a czasem pojawia się także krwiak w postaci zasinienia okolicy stawu. W zwichnięciu zgłaszane dolegliwości są podobne, chociaż zwykle bardziej nasilone. Pojawia się jednak także znaczna deformacja stawu skokowego. Stopa przyjmuje nienaturalne ułożenie, a poszkodowany nie może poruszyć stawem skokowym.
Pierwsza pomoc w skręceniu i zwichnięciu stawu skokowego
W przypadku podejrzenia skręcenia lub zwichnięcia stawu skokowego ważna jest pilna konsultacja z lekarzem, najlepiej ortopedą. Powinno wykonać się zdjęcie RTG stawu w celu wykluczenia współistnienia złamania kości. W ramach pierwszej pomocy należy w miarę możliwości unieruchomić staw (np. opatrunkiem elastycznym) oraz odciążyć chorą kończynę. Powinno się także przykładać zimne okłady (np. schłodzony kompres, mrożonki owinięte ręcznikiem). Ważne jest także trzymanie chorej kończyny wyżej. Zmniejsza to obrzęk i nasilenie bólu, a także ryzyko dalszych uszkodzeń. W przypadku ostrego bólu pomocne są leki przeciwbólowe tj. NLPZ ( niesteroidowe leki przeciwzapalne) zmniejszają ból i stan zapalny. W zależności od stopnia uszkodzenia stawu, lekarz poleca noszenie specjalnego stabilizatora (ortezy), zakłada opatrunek gipsowy lub wykonuje operację mająca na celu naprawę uszkodzonych tkanek. W zwichnięciu stawu skokowego niezbędne jest nastawienie stawu. Wykonuje się je od razu bez znieczulenia lub na sali operacyjnej w znieczuleniu. W dalszej kolejności dokonuje się naprawy uszkodzonych więzadeł i torebki oraz zakłada gips. Zarówno po skręceniu jak i zwichnięciu niezbędna jest odpowiednia rehabilitacja, która ma przywrócić prawidłowe funkcjonowanie stawu.
Rekomendacje:
Vuurberg G., Hoorntje A., Wink L., M., Diagnosis, treatment, and prevention of ankle sprains: update of an evidence-based clinical guideline. Br J Sports Med. 2018; 52(15).
Mieszkowski P., Brzezińska P., Kochanowicz M., Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne u pacjenta po skręceniu stawu skokowego – opis przypadku = The diagnosis and therapy in a patient after ankle sprains – case report. Journal of Education, Health and Sport. 2016; 6(8).
