Skrzyp polny jest pospolitą byliną rosnącą na glebach kwaśnych: na skrajach pól, ugorach, skarpach i w rowach. Jego pędy są dwukształtne: zarodnikowe, rozwijające się wczesną wiosną mają postać nagich, czerwonobiałych łodyżek, zakończonych grubymi kłoskami zarodnikowymi o wysokości do 40 cm, są zielone i mają postać małych, rozgałęzionych jodełek. Cała roślina jest szorstka. Gdy się ją zgniata, skrzypi.
Kiedy i jak zbierać skrzyp polny?
W słoneczne dni zrywamy rękoma lub ścinamy nożem dobrze rozwinięte rośliny o żywo zielonej barwie. Aby rośliny nie ściemniały lub nie zrudziały, rozkładamy je pojedynczo obok siebie w naturalnych suszarniach o dobrym przepływie powietrza. Skrzyp można pociąć nożyczkami na sieczkę, która cienko rozłożona szybko wysycha i zachowuje piękną, zieloną barwę.
Oprócz skrzypu polnego wyróżniamy:
- skrzyp olbrzymi – wysoki ponad metr i rosnący na podmokłych terenach,
- skrzyp błotny – rosnący na bagnach i nad brzegami wód,
- skrzyp leśny – o długich, zwisających gałązkach, występujący w rzadkich lasach i w zaroślach,
- skrzyp łąkowy – rosnący w cienistych lasach liściastych i na polanach.
Dla celów leczniczych zbieramy wyłącznie skrzyp polny. Skrzyp błotny (trujący!) poznajemy po tym, że posiada tylko pędy jednokształtne w postaci chudych, zielonych choinek, zakończonych ciemnymi kłoskami zarodnikowymi. W przekroju poprzecznym gałązka skrzypu polnego ma kształt równoramiennego krzyża, natomiast gałązka skrzypu łąkowego — kształt 3-promienistej gwiazdki.
Skład chemiczny skrzypu polnego
Składnikami skrzypu polnego są:
- sole mineralne – 10%,
- krzemionki,
- saponina,
- nieznaczna ilość garbników,
- kwasy organiczne,
- witamina C.
Działanie lecznicze skrzypu polnego
Najcenniejszą zaletą skrzypu jest to, że zawiera stosunkowo dużo rozpuszczalnej w wodzie i przyswajalnej przez organizm człowieka krzemionki. Pełni ona w naszym organizmie ważną funkcję biologicznego czynnika sieciującego oraz istotnego elementu ultra strukturalnego tkanki łącznej. W tak poważnych schorzeniach, jak miażdżyca i choroba nowotworowa występują wyraźne zaburzenia w gospodarce związkami krzemu. Są one czynnikiem utrzymującym należytą elastyczność i odporność naskórka tkanki łącznej i błon śluzowych. Regulują przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, w szczególności włośniczek i utrudniają odkładanie się w nich tłuszczów. Mają także dodatni wpływ na aktywność hormonalną i samopoczucie ludzi w wieku podeszłym.
Krzemionka spełnia w drogach moczowych rolę koloidu ochronnego, przeciwdziałającego powstawaniu kamicy. Krzem wpływa na właściwą przemianę materii, na stan narządów wewnętrznych i naczyń krwionośnych, a także skóry, włosów i kości.
Skrzyp ma również właściwości przeciwkrwotoczne, polegające na zwiększeniu krzepliwości krwi i w pewnym stopniu krwiotwórcze.
Brak krzemionki w organizmie prowadzi często do schorzenia nerek i pęcherza, do zapalenia miedniczek nerkowych oraz do krwawienia w drogach moczowych. Ma to szczególne znaczenie dla osób w wieku podeszłym, gdyż w miarę przybywania lat ubywa w organizmie krzemionki. Jej niedobór trzeba więc uzupełniać, aby nie dopuścić do powstawania schorzeń lub likwidować je w zarodku.
Zastosowanie skrzypu polnego w leczeniu chorób
Odwary z ziela skrzypu stosujemy w następujących schorzeniach:
- lekkie schorzenia dróg moczowych, zmniejszone przesączanie w kłębkach nerkowych,
- obrzęki spowodowane zatrzymaniem wody i elektrolitów,
- początki kamicy nerkowej i pęcherzowej,
- gościec, skaza moczanowa,
- zwiększona przepuszczalność i kruchość naczyń krwionośnych,
- żylaki odbytu,
- wrzody żołądka i dwunastnicy,
- krwawienia w nosie i płucach,
- uporczywe egzemy,
- oparzenia i potłuczenia,
- wypadanie włosów i łupież.
Co można przyrządzić ze skrzypu polnego?
Odwar: 2 łyżki skrzypu zalać 2 szklankami wody, gotować 20 minut i odcedzić. Pić po pól szklanki odwaru 3-4 razy dziennie.
Sok: Świeży skrzyp mielimy w maszynce do mięsa, dolewamy do niego wrzątku i po pewnym czasie wyciskamy przez szmatkę sok. Przechowujemy go w lodówce. Pijemy 3-4 razy dziennie po 2 łyżki soku. Można tak przygotowany sok pasteryzować w małych twistach na okres zimowy.
Syrop: Pocięty na sieczkę skrzyp zasypujemy w słoju cukrem (60 dag cukru na 1 kg ziela). Po dwóch tygodniach wyciskamy syrop i przechowujemy go w butelkach. Pozostałą resztę zalewamy mała ilością wrzątku, wyciskamy i stosujemy na bieżąco. Pijemy 3-4 razy dziennie po łyżce syropu rozpuszczonego w wodzie lub po pół szklanki wyciśniętego później płynu.
