Znamiona dotykają każdego człowieka, przy czym szacuje się, że przeciętna, zdrowa osoba posiada około dwudziestu znamion barwnikowych. Mogą one być wrodzone, jak i pojawić się później, wraz z czasem. Uznaje się, że u każdego człowieka na ciele znajduje się minimum jedna zmiana dysplastyczna, czyli taka, która powinna być stale obserwowana i kontrolowana. Mimo, iż w większości, nie wymagają one natychmiastowej ingerencji chirurgicznej, warto, dla zdrowego rozsądku i własnego spokoju, zachować czujność i zasady bezpieczeństwa w tej kwestii.
Skąd biorą się znamiona?
Znamiona barwnikowe, popularnie zwane pieprzykami, to barwne punkty na skórze, zbudowane z namnażających się stopniowo komórek skóry, nazywanych melanocytami. Charakteryzują się dość dużym zróżnicowaniem. Cechują się różnym kształtem, w tym nieregularnym, a także są wyraźnie odgraniczone od pozostałej skóry. Zdarza się, że mają postrzępione i nieregularne krawędzie. Ich zabarwienie oscyluje raczej w ciemnych barwach, od podobnego do naturalnego koloru, czerwieni poprzez brąz aż do czerni. Z częścią pieprzyków człowiek już się rodzi – tworzą one grupę znamion wrodzonych. Reszta, które powstają wraz z wiekiem, to znamiona nabyte, które są efektem zbyt długiego przebywania na słońcu, narażając się na promieniowanie ultrafioletowe.
Czy pieprzyki i znamiona stanowią zagrożenie?
W większości przypadków, o ile dany pieprzyk zaliczany jest do zmian łagodnych, a sama osoba wykazuje się odpowiednim stylem życia i ochroną swojej skóry stosując kremy z filtrem SPF, to nie – znamiona nie stwarzają większego zagrożenia. Należy jednak mieć na uwadze, że występuje szereg czynników, które mogą powodować przekształcenie potencjalnie bezpiecznej zmiany w postać złośliwego nowotworu (czerniaka). Co ciekawe, może on także rozwinąć się w miejscu, gdzie wcześniej nie było żadnej zmiany skórnej. Przyczyną takiej sytuacji jest szkodliwe promieniowanie UVA i UVB, które odpowiedzialne jest za większość zmian nowotworowych na skórze. Od wielu lat prowadzone są różnego rodzaju kampanie edukujące społeczeństwo o rozsądnym korzystaniu z promieni słonecznych, jednocześnie zniechęcając do korzystania z solarium. Lekarze, zwłaszcza dermatolodzy, podkreślają, że opalanie zakończone poparzeniem słonecznym zwiększa ryzyko pojawienia się czerniaka aż o 70%. Kolejną przyczyną powstawania zmian nowotworowych na skórze są czynniki genetyczne. Mimo, iż sam czerniak nie jest zaliczany do chorób dziedzicznych, to jednak można mówić o zwiększonej podatności na jego występowanie. Zwykle ryzyko to wzrasta o około 10%, szczególnie w sytuacji, kiedy w rodzinie danego człowieka zdiagnozowano ten rodzaj nowotworu złośliwego. Warto także wspomnieć o czynnikach środowiskowych. Okazuje się, że słońce to tylko jeden z elementów wśród wpływu środowiska. Należy uwzględnić także działania różnych substancji, np. chemicznych, a także sytuacji uszkodzenia mechanicznego znamienia, jak np. otarcia, skaleczenia, podrażnienia.
O tym, jakie zagrożenie stwarza konkretna zmiana barwnikowa decyduje lekarz dermatolog poprzez badania histopatologiczne. Jedne znamiona wykazują znikomą predyspozycję do przekształcania się w postać nowotworową, inne będą wymagać stałej kontroli i regularnej obserwacji. Jeszcze kolejne będzie zalecać się usunąć.
Służy do tego skala klasyfikacji objawów ABCDE
Do klasyfikacji konkretnego pieprzyka można zastosować skalę objawów ABCDE:
- A – Asymetria pieprzyka,
- B – Wygląd brzegu zmiany – tu ocenia się wszelkie nierówności i postrzępienie krawędzi,
- C – Zabarwienie – te znamiona, które posiadają nierównomierny koloryt lub takie, które są bardzo ciemne, niemalże czarne, uznawane są za groźne,
- D – Rozmiary – konieczne do regularnej obserwacji zalicza się te o średnicy od 6 mm,
- E – Ewidentne, widoczne powiększanie się zmiany.
Jak i kiedy należy usuwać znamiona skórne?
Mimo, iż lekarza zalecają obserwowanie i samokontrolę wyglądu własnej skóry, w tym wszelkich znamion, to jednak o ich usunięciu decyduje jedynie wyraźna konieczność. Przykładowo – do gabinetu https://chirurgiaszczecin.pl/ przychodzi Pacjent z licznymi pieprzykami. Po przeprowadzonym badaniu przez lekarza, stwierdza on, iż nie są one groźne. Czy w takim przypadku należy je wszystkie usuwać zapobiegawczo? Odpowiedź brzmi „nie”. W momencie klasyfikowania danej zmiany do usunięcia warto kierować się pewnymi przesłankami, które stanowią wskazania do usuwania znamion. Zwraca się tutaj uwagę na lokalizację danego pieprzyka i częste podrażnienia mechaniczne takiego miejsca:
- Okolice karku – miejsce to jest narażone na często pocieranie poprzez ubranie, a także narażone na stałą i nadmierną ekspozycję na światło słoneczne, bez możliwości zachowania stałej ochrony skóry, szczególnie w zawodach takich jak, np. rolnik, marynarz, pracownik fizyczny (budowlaniec).
- Okolice ramion i środkowej linii pleców – narażone na otarcia poprzez ubiór, szczególnie u kobiet (biustonosz, torby, plecak),
- Okolice narządów płciowych,
- Okolice oczu i nosa – szczególnie w przypadku osób z wadą wzroku, noszącą okulary,
- Okolice pach, miejsc w zgięciu łokci i kolan – ryzyko częstych otarć, skaleczeń, uszkodzeń tkanki skórnej,
- Okolice sutka,
- Okolice skóry głowy – owłosione miejsce jest trudno dostępne i znacząco wpływa na brak możliwości obserwacji istniejącej zmiany.
Ze względu na ogólne dobro Pacjenta i jego bezpieczeństwo, większość z lekarzy będzie zalecać usunięcie powstałej zmiany, nawet jeżeli będzie ona wykazywać swój łagodny charakter. W tym celu stosuje się jedną z dwóch najbardziej popularnych metod, opisanych poniżej.
Usuwanie znamion za pomocą laseroterapii
Tego typu zabieg odbywa się po wcześniejszym podaniu znieczulenia miejscowego. Jest to zabieg mało inwazyjny i szybki – w większości przypadków trwa około pół godziny. Dużym atutem techniki laserowej jest znakomity efekt wizualny, szybki czas rekonwalescencji, a także brak krwawienia i późniejszych blizn. Zazwyczaj gojenie trwa maksymalnie kilka tygodni. Dodatkowo warto wspomnieć, że sąsiadujące ze zmianą skórną zdrowe tkanki nie zostają uszkodzone podczas zabiegu. Lekarz operując laserem leczy w sposób bezkontaktowy, dzięki czemu nie jest możliwe zakażenie się wirusem HIV lub WZW.
Jeżeli lekarz decyduje się na laser, musi być całkowicie pewien, że zmiana jest bezpieczna. Jeżeli istnieją przesłanki świadczące o złośliwości pieprzyka, należy poddać to miejsce zabiegowi chirurgicznemu, który umożliwia pobranie tkanki do badania histopatologicznego.
Usuwanie znamion poprzez wycięcie chirurgiczne
Pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe, a następnie lekarz usuwa zmianę skórą razem z sąsiadującą tkanką wokół niej. Następnie powstałą ranę zaszywa się szwami.
Pieprzyki usuwa się zarówno ze względów estetycznych, jak i zdrowotnych. Decydując się na zabieg chirurgiczny należy mieć na względzie, że po okresie gojenia się rany, powstanie nieestetyczna blizna w miejscu nacięcia skalpelem, jednak w przypadku podejrzenia złośliwości, nie należy kierować się jedynie późniejszą blizną. Tym bardziej, że nie wszystko jest uwidocznione podczas badania dermatoskopem. Duże znaczenie ma wiedza i doświadczenie danego lekarza. Najbardziej pewny wynik daje badanie histopatologiczne, na które oddaje się fragment wyciętej tkanki.
