KOLKA
Jest to bardzo częsta dolegliwość, pojawiająca się w pierwszych trzech miesiącach tycia dziecka (tzw. kolka trzech miesięcy).
Objawy kolki
Dolegliwości pojawiają się o stałych porach, np. wieczorem, po południu, często podczas karmienia:
- dziecko przestaje ssać pokarm i zaczyna głośno płakać, krzyczeć
- brzuszek może być wzdęty w związku z zatrzymaniem gazów
- czerwienieje twarz
- zaczyna kopać nóżkami
- uspokaja się po wzięciu go na ręce, jednak po ponownym położeniu dolegliwości nawracają.
Przyczyny kolki
Za najważniejszą przyczynę występowania kolki niemowlęcej uznaj e się niedojrzałość enzymatyczną i motoryczną młodego przewodu pokarmowego. Ponadto dziecko może być wrażliwe na niektóre pokarmy w diecie karmiącej piersią mamy. Ból związany być może też z połykaniem powietrza podczas karmienia.
Diagnostyka kolki
Podstawą postawienia rozpoznania kolki niemowlęcej jest wykluczenie innych chorób, dających podobne objawy, po starannym zebraniu wywiadu i zbadaniu dziecka przez lekarza. Jedno z zaproponowanych kryteriów rozpoznania tej dolegliwości okresu niemowlęcego opisuje tzw. reguła trzech: niemowlęta cierpiące na kolkę płaczą ponad 3 godziny dziennie, przez więcej niż 3 dni w tygodniu i łącznie przez co najmniej 3 tygodnie.
Zalecenia
Kolka ustępuje samoistnie i nie ma w zasadzie typowego leczenia. Jest ona jednak powodem dużego niepokoju rodziców. W celu złagodzenia jej objawów zaleca się trzymanie dziecka na rękach i lekkie kołysanie go, gdyż działa to kojąco.
Ponadto, po każdym posiłku, trzeba odczekać, aż dziecku „odbije się”. Można również na pewien czas zrezygnować z karmienia piersią na rzecz wysoko zhydrolizowanego mleka zastępczego, zastosować ciepłe okłady i masaż brzuszka bądź podawać do wypicia wywar z kopru włoskiego.
ULEWANIE l WYMIOTY U DZIECKA
Ulewanie, będące do około 6. miesiąca tycia stanem fizjologicznym u noworodków i niemowląt, polega na mimowolnym cofaniu się do jamy ustnej i na zewnątrz niej pokarmu, który znajdował się już w żołądku, nie powodując jednocześnie dyskomfortu u dziecka (który może manifestować się np. płaczem). Niepokój rodziców wzbudzić powinna obecność krwi lub żółci w ulewanym pokarmie.
Wymioty polegają na gwałtownym opróżnieniu żołądka ze znajdującej się w nim treści. W przypadku małych dzieci powinny one zawsze skłaniać do szukania pomocy u lekarza.
Przyczyny wymiotów
Ulewania spowodowane są niedojrzałością mięśni przewodu pokarmowego, które w starszym wieku zapobiegają cofaniu się pokarmu z żołądka. Ponadto małe dzieci spożywają bardzo duże ilości pokarmu, co jest konieczne do ich prawidłowego rozwoju, stąd ich przewód pokarmowy może po prostu „nie nadążać” z pasażem (przesuwaniem) dalej tego, co dziecko spożyło. Również nawał mleczny u karmiącej matki może stać się przyczyną ulewania u malucha.
Wymioty są reakcją obronną organizmu, będąc objawem wielu chorób, w tym przede wszystkim:
- chorób infekcyjnych
- zatruć pokarmowych
- nietolerancji pokarmowej
- przerostowego zwężenia oddźwiernika żołądka.
Na szczególną uwagę zasługują tzw. wymioty chlustające, kiedy to treść żołądkowa wydalana jest pod dużym ciśnieniem na odległość. Świadczyć to może o wzroście ciśnienia wewnątrz czaszki, które jest bezpośrednim zagrożeniem życia i wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej.
Diagnostyka
W przypadku ulewań diagnozowanie ich przyczyn rozpoczyna się, gdy towarzyszą im inne nieprawidłowości, np. zbyt małe przybieranie na wadze, bądź też, gdy ulewania pojawiły się nagle. Przyczyny tkwią najczęściej w przewodzie pokarmowym, jedną z częstszych jest refluks żołądkowo-przełykowy, który wykryć można na podstawie badania pH w przełyku.
Wymioty, z uwagi na mnogość przyczyn mogących je wywoływać, wymagają wdrożenia ukierunkowanych badań, po zebraniu wywiadu od rodziców dziecka oraz starannym zbadaniu go wraz z przeanalizowaniem dotychczasowego rozwoju.
Zalecenia
Przy ulewaniach zaleca się przede wszystkim modyfikację sposobu karmienia niemowlęcia, polegającą m.in. na karmieniu dziecka z uniesieniem główki ponad poziom tułowia (jest to najłatwiejsza metoda zapobiegania cofaniu się pokarmu), robienie krótkich przerw w trakcie podawania pokarmu, a gdy u mamy istnieje nawał mleczny – odciąganie części pokarmu przed przystawieniem do piersi.
Jeśli dziecko karmione jest sztucznie, a dolegliwości są nasilone, można zamienić dotychczas podawane mleko na mieszanki oznaczone AR (antyrefluksowe), zawierające substancje naturalne, które zagęszczają pokarm tak, że dużo trudniej jest mu się cofnąć po spożyciu.
Wymioty, zwłaszcza u małych dzieci, mogą w krótkim czasie doprowadzić do odwodnienia, toteż leczenie odbywać się powinno w szpitalu. Nawodnienie dziecka przeprowadza się dożylnie kroplówkami i ma ono na celu utrzymanie prawidłowego bilansu wodnego. Dalsze leczenie uzależnione jest od wykrytej przyczyny wymiotów.
BIEGUNKA U DZIECKA
O biegunce mówi się, gdy dziecko oddaje co najmniej 3 luźne stolce na dobę bądź gdy w jakimkolwiek stolcu pojawi się śluz lub krew.
Przyczyny biegunki
Najczęstsze przyczyny biegunki u dzieci:
- infekcje przewodu pokarmowego, najczęściej wywoływane przez rotawirusy
- nietolerancja mleka krowiego
- błędy dietetyczne (podanie pokarmów ciężkostrawnych, zbyt wczesne rozszerzanie diety dziecka)
- ząbkowanie – u niektórych dzieci może towarzyszyć mu kilkudniowa biegunka
- celiakia – choroba polegająca na nietolerancji glutenu zawartego w produktach zbożowych
- mukowiscydoza – dziedziczna choroba, w której dochodzi do zaburzenia procesu wytwarzania śluzu.
Jeśli biegunka jest bardzo nasilona lub utrzymuje się przez dłuższy okres, np. kilka dni, pojawia się niebezpieczeństwo odwodnienia organizmu, zwłaszcza u niemowląt.
Gdy towarzyszą jej wymioty, a dziecko nie jest w stanie przyjąć wystarczającej ilości napojów, również dochodzi do odwodnienia. Dziecko staje się coraz bardziej apatyczne (jest nienaturalnie śpiące).
Zalecenia
Maluchowi z biegunką zapewnić należy wystarczającą ilość płynów, tak aby zbilansować dodatkowe ich straty. Nie należy rezygnować z karmienia piersią. Ponadto nie powinno się samemu podawać dziecku leków przeciwbiegunkowych.
GORĄCZKA U DZIECKA
Gorączka jest jednym z naturalnych i niespecyficznych mechanizmów obronnych organizmu. Mówimy o jej pojawieniu się, gdy temperatura ciała wzrośnie ponad 38°C. Temperatura 37,0-37,9°C to stan podgorączkowy. Trzeba również wiedzieć, że rzeczywistą temperaturę z pomiaru w odbycie uzyskuje się po odjęciu 0,5°C od tej wskazywanej przez termometr. Gorączka u małych dzieci jest objawem bardzo niepokojącym, może bowiem świadczyć o poważnej chorobie.
Przyczyny gorączki
Najczęściej gorączka wywoływana jest przez infekcję bakteryjną lub wirusową:
- przeziębienie
- infekcja w obrębie układu oddechowego
- infekcja w obrębie przewodu pokarmowego
- choroba zakaźna wieku dziecięcego
- zakażenie układu moczowego zapalenie opon mózgowych.
Może wystąpić również w przebiegu alergii, chorób układu odpornościowego czy po prostu wskutek przegrzania dziecka.
Zalecenia
Przede wszystkim nie wolno dopuścić do odwodnienia dziecka – należy je często poić. W zbijaniu gorączki pomocna może być kąpiel w letniej wodzie lub stosowanie chłodnych okładów. Przykrywanie malucha, np. grubą kołdrą lub pierzyną, jest błędem; trzeba umożliwić dziecku oddanie otoczeniu nadmiaru „wyprodukowanego” przez nie ciepła. Spośród leków obniżających temperaturę wolno stosować pyralginę i paracetamol. Inne są przeciwwskazane, gdyż u dzieci mogą powodować bardzo poważne działania niepożądane.
Kiedy wezwać lekarza:
- gorączka ponad 40°C, zwłaszcza nieustępująca po podaniu leków
- wystąpienie drgawek w przebiegu gorączki
- gorączka u noworodka
- utrzymywanie się gorączki przez 3-4 dni
- nieprzyjmowanie przez dziecko napojów (konieczność nawodnienia kroplówką)
- dodatkowe objawy, takie jak: sztywność karku (niemożność pochylenia główki do przodu), bóle głowy
- pogarszający się stan dziecka.
GORĄCZKA TRZYDNIOWA
Zwana inaczej rumieniem nagłym, jest ostrą infekcją wirusową, na którą chorują dzieci w wieku od 6 miesięcy do 3 lat.
Objawy
U dotychczas zdrowego dziecka nagle dochodzi do pojawienia się gorączki (39–40°C), która utrzymuje się zazwyczaj przez 3-4 dni.
Mogą jej towarzyszyć (chociaż nie muszą):
- katar
- kaszel
- biegunka
- powiększenie węzłów szyjnych
- drgawki.
Wraz z nagłym obniżeniem się temperatury, na skórze dziecka pojawia się grud-kowo-plamista wysypka, zazwyczaj najpierw na tułowiu, skąd szybko znika, by pojawić się na szyi, rączkach, nóżkach i rzadziej na twarzy. Po kilku dniach zmiany te ustępują i dziecko wraca do pełnego zdrowia. Przechorowanie „trzy-dniówki” pozostawia trwałą odporność.
Przyczyny
Chorobę wywołuje wirus HHV6 (Human Herpes Virus), należący do tej samej rodziny, co wirusy opryszczki, cytomegalii, ospy wietrznej, półpaśca oraz mononukleozy zakaźnej.
Zalecenia
W przypadku wystąpienia gorączki oraz wysypki na skórze należy wezwać lekarza, który postawi właściwe rozpoznanie
oraz wykluczy inne choroby o bardzo podobnych objawach, takie jak odra czy szkarlatyna (płonica). Również wystąpienie drgawek u dziecka wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
W przypadku „trzydniówki” należy:
- obniżać temperaturę za pomocą chłodnych okładów, kąpieli malucha w letniej wodzie lub za pomocą leków (u małych dzieci tylko paracetamol lub pyralgina)
- zapobiegać odwodnieniu poprzez podawanie dużych ilości płynów do picia
- pozostawić dziecko w domu do ustąpienia wszystkich objawów.
WYSYPKA U DZIECKA
Słowo „wysypka” jest potoczną nazwą zmian występujących na skórze. Dokładniej określa się je, podając lokalizację, rozległość, charakter (plamki, grudki, krostki) oraz „fakturę” skóry objętej zmianami.
Jakie są przyczyny wysypki u dziecka?
- ospa wietrzna – wysypka jest wielopostaciowa, wykwity pojawiają się w kilku rzutach i ewoluują (plamka -grudka – pęcherzyk – strup), zajęte są też błony śluzowe i owłosiona skóra głowy
- płonica (szkarlatyna) – wysypka drobnoplamista, skóra jest szorstka, po 2-4 tygodniach następuje łuszczenie się naskórka na dłoniach i stopach
- różyczka – wysypka drobnoplamisto-grudkowa, która „zstępuje” (pojawia się najpierw na twarzy, potem schodzi na tułów)
- atopowe zapalenie skóry – u niemowląt wykwity rumieniowe na twarzy, łuszczące się i sączące, u dzieci starszych wykwity pęcherzykowo-grudkowe, przypominające liszaje, umiejscowione w zgięciach kończyn, na nadgarstkach, karku, twarzy, tułowiu
- gorączka trzydniowa.
PIELUSZKOWE ZAPALENIE SKÓRY
Jest to najczęstsza dolegliwość dermatologiczna wieku niemowlęcego, pojawiająca się najczęściej między 1 a 2 miesiącem życia w postaci stanu zapalnego (zaczerwienienia, rumienia) na skórze narządów płciowych, okolicy odbytu, w pachwinach, na udach i dolnej części brzucha, czyli miejscach przylegania pieluchy.
Objawy
Poza wymienionym wcześniej i najczęstszym zaczerwienieniem, w tzw. odmianie nadżerkowej pojawiają się drobne krostki, które następnie w wyniku ścierania przekształcają się w sączące nadżerki. Może także dojść do nadkażenia grzybiczego zmienionej zapalnie skóry (białawe naloty), które przewleka okres trwania dolegliwości.
Najpoważniejszą, jednak bardzo rzadką, postacią choroby jest ziarniniak pośladków dzieci, kiedy to obok zmian rumieniowych powstają na skórze grudki i guzki barwy czerwonej. W zmienionych chorobowo miejscach skóra również ma tendencję do łuszczenia się, natomiast brak zmian zapalnych w zagłębieniach (fałdach) skóry.
Przyczyny
Pieluszkowe zapalenie skóry pojawia się, gdy skóra dziecka przez dłuższy czas jest narażona na kontakt z moczem.
Mocz reagujący ze stolcem może podrażniać skórę, a w ostrych przypadkach powodować pęknięcia naskórka lub nawet pęcherze. Może wówczas wystąpić zapalenie skóry. Tarcie powodowane ocieraniem się pieluszki o skórę dziecka ora^ niedokładne wypłukanie środków piorących z pieluszki (w przypadku stosowania pieluch wielorazowych) może również przyczynić się do rozwoju choroby.
Inną przyczyną są wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze podrażnionej skóry dziecka.
Czynniki wywołujące wystąpienie pieluszkowego zapalenia skóry:
- niewłaściwa higiena skóry dziecka -rzadkie zmienianie lub zła jakość pieluch, niedokładne mycie, co powoduje zbyt długi kontakt skóry dziecka z moczem i kałem
- włączanie do diety pokarmów stałych, zmiana mleka (na mleko krowie) -zmiana flory bakteryjnej przewodu pokarmowego
- stosowanie zwykłego mydła, które wysusza i działa drażniąco na skórę malucha
- choroba, ząbkowanie, czas po szczepieniu – stany, gdy dziecko może mieć przejściowo osłabiony układ odpornościowy
- antybiotykoterapia – antybiotyki niszczą również florę bakteryjną przewodu pokarmowego, zwiększając możliwość nadkażeń grzybiczych
- wysoka temperatura otoczenia – sprzyja podrażnieniom i odparzeniom skóry.
PLEŚNIAWKI U DZIECKA
Pleśniawki są wywoływane przez grzyba Candida albicans, żyjącego w błonie śluzowej ust i jelit. Występują najczęściej u niemowląt, do 1. roku życia.
Mają wygląd nadżerek w jamie ustnej oraz białego lub kremowo-żółtego nalotu na języku i śluzówkach. Utrudniają dziecku przyjmowanie pokarmu. Dziecko powinno zostać obejrzane przez lekarza, który najprawdopodobniej przepisze preparat przeciwgrzybiczy w żelu lub płynie dla dziecka oraz krem przeciwgrzybiczy do smarowania brodawek sutkowych dla matki, jeżeli karmi ona piersią.
