Prawidłowe działanie układu pokarmowego jest dla każdego niezwykle istotne. W znaczący sposób wpływa na jakość naszego życia. Niewielkie problemy już stanowią dyskomfort i zaburzają dobre samopoczucie. Stąd nic dziwnego, że u osób, które oczekują na operację wyłonienia stomii pojawia się niepokój o to, jak będzie wyglądała ich codzienność po wyjściu ze szpitala. Wielu pacjentów martwi się o swoje dalsze życie towarzyskie, możliwość uprawiania ulubionego sportu, a przede wszystkim niepokój budzi myśl o pielęgnacji i opróżnianiu stomii [1].
Czym jest stomia i jakie są wskazania do jej wyłonienia?
Operacja wyłonienia stomii polega na celowym połączeniu światła jelita grubego, cienkiego lub innego narządu wewnętrznego ze skórą. Układ wydalniczy czasem z powodu nowotworu, nieswoistych chorób zapalnych jelit, powikłań po chorobie uchyłkowej jelit, chorób dziedzicznych czy ran i urazów, nie jest w stanie samodzielnie usunąć nieprzetworzonych resztek pokarmu z organizmu[2]. Pod pojęciem stomii najczęściej rozumie się stomię wydalniczą tj. kolostomię (w obrębie jelita grubego), ileostomię (w obrębie jelita cienkiego) lub urostomię (w obrębie układu moczowego), chociaż nie są to jedyne rodzaje stomii. Nazywa się ją także przetoką, gdyż powstaje w wyniku patologii lub powikłań. Życie ze stomią może budzić obawy, jednak najczęściej jest to sposób na walkę o życie pacjenta.
Stomia a jakość życia
Wytworzenie kolostomii zdecydowanie wpływa na codzienne życie i jego jakość. Najczęstszą przyczyną jej wyłonienia jest obecnie rak jelita grubego[3], także mimo pogorszenia jakości życia resekcja jelita pozwala na jego przedłużenie poprzez osiągnięcie remisji klinicznej i uniknięcie progresji choroby. Badania naukowe potwierdzają, że problemy i obawy pacjentów w miarę upływu czasu po operacji zdecydowanie zmniejszają się[3]. Jednak u prawie połowy badanych osób po wyłonieniu stomii odnotowano wpływ na zmianę stylu życia i ograniczenie kontaktów towarzyskich [4]. Podobnie procentowo wygląda sytuacja, jeśli chodzi o wpływ na aktywność zawodową i sportową.
Jak żyć ze stomią?
Jak już zostało wspomniane, badania dowodzą, że najwięcej problemów i lęków pojawia się w pierwszym półroczu do roku wyłonienia przetoki. U chorych najczęściej pojawiają się trudności pielęgnacyjne. Nieregularność i niemożliwość kontrolowania wypróżnień jest głównym czynnikiem powodującym dyskomfort, bezradność, czy nawet wstyd u pacjentów[4]. Chory po operacji wytworzenia przetoki wymaga w pełni profesjonalnej i troskliwej opieki pielęgniarskiej. Ten proces ma za zadanie osiągnięcie przez pacjenta pełnej samodzielności i adaptacji do zmiany warunków własnej fizyczności[5]. Te umiejętności są uzależnione, także od sprawności chorego, który w późniejszym czasie musi sam pielęgnować stomię, wymienić worek stomijny, czy wykonać irygację, jeśli posiada kolostomię. Badacze podkreślają, że poza aspektem funkcjonowania fizycznego, niezmiernie istotna jest edukacja i przewidywanie możliwych trudności [6]. Świadomość, wiedza o tym jak zachować higienę mają wpływ na to, jak szybko poprawi się jakość naszego życia po operacji.
Niewiele osób może zdawać sobie sprawę z tego, jak dużą rolę odgrywa wsparcie społeczne. Ilość operacji wyłonienia stomii z roku na rok rośnie. Życie towarzyskie w wielu przypadkach według chorych jest jednym z aspektów, który najbardziej cierpi. Co bardzo ważne to rodzina może być fundamentalnym źródłem wsparcia w tej sytuacji[7]. Nasi najbliżsi mogą oferować pomoc zarówno w wymianie informacji, instrumentów działania i oczywiście wsparcia emocjonalnego. Badania potwierdzają, że tego typu wsparcie jest ważne dla chorych nie tylko w tym najtrudniejszym okresie do pierwszego roku, ale także później[8]. Komunikowanie swoich potrzeb najbliższym, zdobycie jak największej liczby informacji przed i po operacji oraz kontakt ze specjalistyczną opieką stomijną mogą znacznie przyspieszyć poprawę jakości życia po przebytej operacji.
1.Renata Stępień, Grażyna Wiraszka, Irena Wrońska, Grażyna Nowak-Starz, Jana Nemcova, Kazimiera Zdziebło, Lidia Ratowska, Stomia jako czynnik determinujący jakość życia, Via Medica.Problemy Pielęgniarstwa 2014; 22 (2): 190–195, pdfs.semanticscholar.org/6fde/6f1c630bc388cf6111d680d729b6738de3e1.pdf
2. https://www.convatec.pl/stomia/przed-operacj%C4%85/operacja-podstawowe-informacje/
3. Beata Dziedzic, Zofia Sienkiewicz, Anna Leńczuk-Gruba, Anna Idzik, Wiesław Fidecki, Mariusz Wysokiński, Jakość życia pacjentów z wyłonioną stomią jelitową, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2019; 3: 100–106.
4. I. Lewandowska, J. Kowalik, Z. Kopański, A. Skura-Madziała, F. Furmanik, Problemy pacjentów po wyłonieniu stomii jelitowych, JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RE JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE S, 2/2011 2011, s. 26-31.
6. Glińska J, Lesiakowska-Pietrzak J, Lewandowska M, Dziki Ł, Dziki A. Proces adaptacji chorego oraz model adaptacyjny Calisty Roy w procesie pielęgnowania realizowanym na rzecz osób z wyłonioną stomią jelitową. Proktologia. 2009; 10(3): 197–206.
5. Grażyna Bączyk, Aleksandra Głowacka, Katarzyna A. Kozłowska, Elżbieta Niewiadomska, Ocena stopnia samodzielności chorych z przetoką jelitową, Pielęgniarstwo Polskie, Nr 3 (61) 9/2016, 360-366.
7. Brown H., Randle J. Living with a stoma: a review of the literature. J. Clin. Nurs. 2005; 14: 74–81.
8. Magdalena Leyk, Janina Książek, Michał Stangiewicz, Rodzina jako źródło wsparcia społecznego dla osób z wyłonioną kolostomią, Via Medica, Problemy Pielęgniarstwa 2010; 18 (1): 41–46. pdfs.semanticscholar.org/0c0d/ea3ef8924847cc792d8e549ead2a5d1ecb1c.pdf
Zdjęcia w treści artykułu pochodzą ze strony convatec.com