Babka lancetowata to roślina wieloletnia o wysokości od 5 do 40 cm. Kłącze ucięte o pionowym korzeniu. Liście wąskie, długie, lancetowate, barwy ciemnozielonej. Posiadają od 3 do 5 nerwów i zwężają się w rynienkowaty i owłosiony ogonek. Tworzą wznoszącą się różyczkę, która po ścięciu odrasta. Szypułki kwiatostanowe znacznie dłuższe od liści, niegałęziste, głęboko bruzdowane (o 5 bruzdach). Kwiaty są drobne, różowo-brunatne, wyróżniające się długimi, żółtawymi pylnikami. Babka kwitnie długo, bo od maja do września.
Występowanie i zbiór babki lancetowatej
Babka wąskolistna jest powszechnie spotykaną rośliną. Znajdujemy ją na łąkach, polanach, pastwiskach i przydrożach. Jest bardzo częstym chwastem w koniczynie. Do celów leczniczych zbiera się liście babki w okresie jej kwitnienia. Najlepiej objąć delikatnie jedną ręką różyczkę liści, a drugą ściąć przy pomocy ostrego noża. Liście układamy w koszyczku bez ugniatania. W domu wybieramy tylko młode, zdrowe i zielone liście, resztę odrzucamy.
Suszenie babki przeprowadzamy w suszarniach naturalnych o dużym przepływie powietrza, rozkładając liście tak, aby leżały pojedynczo jeden obok drugiego. Surowiec powinien zachować po wysuszeniu naturalną barwę. Usuwamy z niego liście ściemniałe. Dla celów domowych przecinamy nożyczkami wiązki liści na odcinki o długości około 1 cm i przechowujemy susz w szczelnie zamkniętych naczyniach.
Podobne właściwości lecznicze posiada znana wszystkim babka szerokolistna o szerokich, błyszczących liściach i długich, pionowych kłosach kwiatowych.
Skład chemiczny – babka lancetowata
Skład chemiczny babki lancetowatej to:
- glikozyd,
- aukubina,
- flawonoidy (bajkaleina, skutelareina),
- mieszanina polisacharydów,
- garbniki do 6,5 proc.,
- substancje śluzowe
- kwasy organiczne (askorbinowy i nikotynowy),
- sole mineralne zawierające cynk i krzemionkę.
Właściwości lecznicze babki lancetowatej
Już w czasach starożytnych uważano babkę za lek panaceum. Pliniusz Starszy zalecał babkę aż w 24 chorobach. Wyciągi z surowca babki mają działanie bakteriobójcze na drobnoustroje w przewodzie pokarmowym, w jamie ustnej i gardle, a także na skórze. Warunkuje to aukubina, a także garbniki, posiadające własności przeciwzapalne. Babka lancetowata działa także przeciwskurczowo na mięśnie gładkie dróg oddechowych co znacznie ułatwia odkrztuszanie.
Babka szerokolistna posiada dużo więcej substancji śluzowej i ma właściwości wykrztuśne oraz pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Sok ze świeżych jej liści i wodny wyciąg z liści wysuszonych przyspieszają gojenie się ran, regenerację naskórka i oczyszczanie zainfekowanych czyraków.
Zastosowanie wyciągów z babki lancetowatej w leczeniu chorób
Wyciągi z babki lancetowatej stosuje się w następujących schorzeniach:
- nieżyt gardła i oskrzeli,
- dychawica oskrzelowa,
- nieżyt żołądka, owrzodzenia żołądka i dwunastnicy,
- uszkodzenia skóry, oparzenia, zdarcia naskórka, ukąszenia owadów,
- owrzodzenia i zakażenia powierzchniowe,
- zapalenie spojówek i powiek,
- zapalenie pochwy (irygacje), świąd i zapalenie sromu, (okłady i przemywania),
- biegunka (u małych dzieci).
Napar z babki lancetowatej
Łyżkę stołową ziela zalać szklanką wrzącej wody, trzymać pod przykryciem 10 minut, a następnie odcedzić. Dawkować pijąc po pół szklanki 3 razy dziennie przed jedzeniem. Napar można posłodzić miodem (przy nieżytach dróg oddechowych).
Odwar z babki lancetowatej
1,5 łyżki ziela zalać szklanką przegotowanej wody i pozostawić na 15 minut, a następnie odcedzić. Pozostałość zalać powtórnie szklanką wody i gotować pod przykryciem na wolnym ogniu 30 minut, a następnie odcedzić. Oba płyny zmieszać. Używać do okładów, obmywań, irygacji. Do oczu wywar rozcieńczyć równą ilością przegotowanej wody.
Syrop z babki lancetowatej
Łyżkę syropu rozpuścić w 1/4 szklanki wody. Pić 3 razy dziennie: rano przed śniadaniem, godzinę przed obiadem i na noc. Stosować przy nieżytach dróg oddechowych i dychawicy oskrzelowej.
Syrop z babki wąskolistnej
Ze świeżych liści babki wąskolistnej można przygotować wygodny w używaniu syrop. Ładne, zdrowe liście tniemy na sieczkę i zasypujemy w słoju cukrem w stosunku 80 dag cukru na 1 kg liści. Po 3—4 tygodniach przetrzymywania w cieniu wyciskamy ciemnozielony, prawie czarny sok. Resztę można zalać małą ilością wrzącej wody, dobrze pomieszać i powtórnie wycisnąć. Wyciśnięte soki mieszamy i przechowujemy w zacienionym miejscu w słoikach lub butelkach.
Uwaga: Sok ze świeżych liści babki działa silniej bakteriobójczo niż wyciąg z liści wysuszonych.
Przy nieżycie gardła i oskrzeli stosuje się zwykle mieszankę z liści babki wąskolistnej, ziela macierzanki lub tymianku, liści podbiału, korzeni pierwiosnka i owoców kopru włoskiego.
