Dyspepsja stanowi grupę objawów w schorzeniach o różnej etiologii, przebiegających z uczuciem przewlekłego i nawracającego bólu i/lub dyskomfortu zlokalizowanego w środkowej części nadbrzusza. Tego typu dolegliwości mogą mieć podłoże organiczne, czyli wiązać się z określonym stanem chorobowym, lub czynnościowe, wynikające z przejściowych zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego.
U kogo występuje dyspepsja?
Dyspepsja występuje dosyć powszechnie w populacji, a jej udział ocenia się na 25-40%. U młodych osób objawy dyspepsji najczęściej pojawiają się w odpowiedzi na przejściowe zaburzenia funkcji górnego odcinka pokarmowego i zwykle spełniają kryteria dyspepsji czynnościowej. Natomiast z wiekiem rośnie tendencja do występowania dyspepsji organicznej.
Dyspepsja organiczna i czynnościowa
U podłoża dyspepsji organicznej może znajdować się przyczyna organiczna, układowa, metaboliczna, nowotworowa, wrzodowa lub choroba dróg żółciowych. Z kolei dyspepsja czynnościowa to choroba, w której objawy nie mogą być wytłumaczone objawami organicznymi, zaburzeniami metabolicznymi lub inną chorobą ogólnoustrojową.
Objawy dyspepsji czynnościowej
Ból i dyskomfort w środkowej części nadbrzusza są najczęściej zgłaszanymi objawami. Ból może mieć charakter piekący, przerywany, ale zawsze jest umiejscowiony w określonym miejscu. Poza tym mogą występować objawy takie jak: uczucie wczesnej sytości podczas posiłku, uczucie pełności poposiłkowej, odbijanie, wzdęcia, nudności i wymioty.
Skąd bierze się dyspepsja?
Przyczyny dyspepsji mogą być bardzo różnorodne, ale głównie mają związek z zaburzeniami w obrębie motoryki, czyli sprawności ruchowej żołądka oraz z czynnikami, które wywierają negatywny wpływ na błonę śluzową żołądka i ją uszkadzają. Do czynników predysponujących do wystąpienia dyspepsji zalicza się: zakażenie bakterią Helicobacter pylori, zażywanie leków z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), picie alkoholu, palenie tytoniu, spożywanie przetworzonej i konserwowanej żywności.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Z uwagi na to, że dyspepsja zwykle spowodowana jest przejściowym zaburzeniem funkcji żołądka, nie wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Natomiast gdy pojawią się tzw. objawy alarmujące, konieczna jest szybka i wnikliwa diagnostyka. Należą do nich:
- objawy dyspepsji występujące po 45. roku życia,
- anemia w badaniach laboratoryjnych,
- niezamierzony spadek masy ciała (>5% całkowitej masy),
- ból i trudności podczas połykania,
- bóle w nadbrzuszu wybudzające w nocy,
- uporczywe wymioty,
- krwawienie z przewodu pokarmowego,
- dyspepsja u osób nadużywających leków z grupy NLPZ,
- występowanie nowotworu przewodu pokarmowego w rodzinie.
Jak leczyć dyspepsję?
W leczeniu niefarmakologicznym stosuje się modyfikację stylu życia, czyli: regularne spożywanie posiłków, unikanie palenia tytoniu i picia kawy, ograniczenie zażywania leków z grupy NLPZ. Następnie gdy objawy nadal się utrzymują, wdraża się leczenie za pomocą inhibitorów pompy protonowej, czyli leków hamujących nadmierne wydzielanie kwasu solnego w żołądku np. omeprazol. U niektórych osób efekty przynoszą także leki zwiększające motorykę żołądka, leki rozkurczowe, leki przynoszące ulgę w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych np. Iberogast (https://www.iberogast.pl/), a czasem też leki przeciwdepresyjne.
