Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba tkanki łącznej obejmująca, najczęściej symetrycznie, małe stawy, powodująca ból oraz z czasem zaburzenia funkcji stawów.

Najczęściej choroba ujawnia się między 30 a 60 rokiem życia. Znacznie częściej występuje u kobiet. Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, wraz z jej rozwojem dochodzi do ograniczenia sprawności, z czasem do inwalidztwa. Czas i życia chorych jest skrócony w porównaniu z osobami zdrowymi. Najczęściej choroba rozpoczyna się w jednym lub kilku stawach. Dopiero później obejmuje stawy symetrycznie.

OBJAWY REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW

Objawy ze strony stawów:

• ból stawów
• obrzęk stawów
• sztywność poranna, może trwać nawet do kilku godzin, zmniejsza się podczas ruchu

Inne objawy:

• bóle mięśni
• podwyższona temperatura ciała, tzw. stan podgorączkowy (37-38°C)
• utrata apetytu
• czasem obniżenie masy ciała
• szybkie męczenie się
• powiększenie węzłów chłonnych, głównie w dołach pachowych i w okolicy i stawów łokciowych
• skóra (głównie dłoni i stóp) staje się delikatna, wilgotna, o obniżonej ciepłocie
• zaniki mięśniowe.

Najczęściej dotknięte chorobą są stawy:

• nadgarstkowe
• śródręczno-paliczkowe
• międzypaliczkowe bliższe dłoni
• śródstopia
• kolanowe
• łokciowe
• barkowe.

Charakterystyczne jest symetryczne zajęcie stawów.

W zajęciu stawów dłoni i nadgarstka dochodzi do deformacji palców i ich wychylenia w stronę łokciową (małego palca), tzw. ulnaryzacji. Mięśnie ulegają przykurczom.

PRZYCZYNY REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW

Przyczyna rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów jest nieznana. U części chorych występuje obciążenie genetyczne. Czasem choroba rozpoczyna się po przebyciu infekcji wirusowej lub ciężkiego stresu. W rozwoju stanu zapalnego ma udział układ immunologiczny. U większości chorych powstaje tzw. czynnik reumatoidalny, który jest nieprawidłowym przeciwciałem. Procesem objęte są nie tylko stawy, ale także więzadła oraz ścięgna.

Błona maziowa objęta procesem zapalnym rozprzestrzenia się, tworząc tzw. łuszczkę, która przy ruchu powoduje niszczenie chrząstki i kości. Dochodzi do przebudowy tkanki kostnej, do powstawania kościozrostów, co powoduje usztywnienie stawów.

Choroba wpływa także na inne narządy:

• płuca
• opłucną
• osierdzie
• nerki
• naczynia
• nerwy obwodowe
• śledzionę
• narząd wzroku.

DIAGNOSTYKA REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW

Diagnostyka opiera się o:

• opis objawów
• badanie pacjenta (zajęte stawy są obrzęknięte, bolesne, ale nie są zaczerwienione)
• badanie opadania krwinek czerwonych
• badanie na obecność czynnika reumatoidalnego, tzw. RF (obecny u około 75% chorych), jest to tzw. RZS seropozytywny
• badanie radiologiczne stawów ukazujące zwężenie szpary stawowej, zniszczenia chrząstki i kości, z czasem powstanie kościozrostów
• tomografię komputerową umożliwiającą wcześniejsze wykrycie zmian
• rezonans magnetyczny.

LECZENIE REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW

Stosuje się leczenie:

• niefarmakologiczne:
  • rehabilitacja w postaci ćwiczeń oraz masaży, elektroterapii, termoterapii
  • zaopatrzenie ortopedyczne (ortezy)
  • w okresie zaostrzeń zaleca się krioterapię (leczenie zimnem)
• farmakologiczne:
  • leki stosowane w celu zwalczenia bólu, czyli niesterydowe leki przeciwzapalne
  • leki, które hamują rozwój choroby
  • przeciwciała.
• operacyjne:
  • synwektomia — usunięcie zmienionej zapalnie błony maziowej
  • endoprotezoplastyka stawu – wymiana zniszczonego stawu na sztuczny.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY

• zapoznać się z informacjami na temat choroby
• zachować jak najdłużej aktywność fizyczną
• wykonywać w domu ćwiczenia zalecone przez rehabilitanta
• stosować udogodnienia, np.: laski, otwieracze do słoików, sztućce z pogrubionymi rączkami, specjalne przybory do czesania, które umożliwiają wykonywanie tych czynności przez osoby z ograniczonymi ruchami w stawach
• pomyśleć o zmianie zawodu, jeśli to konieczne
• uczęszczać na zajęcia terapii grupowej, gdzie poprzez drobne prace, np. haftowanie czy malowanie, chory ćwiczy stawy.

✓ NIE NALEŻY:

• bagatelizować objawów
• używać niesterydowych leków przeciwzapalnych przez długi czas.