W starożytności traktowano czosnek, jako panaceum na wszystkie choroby. Podkreślano jego własności wzmacniające witalność organizmu oraz profilaktyczne i dezynfekujące. Hipokrates zalecał czosnek jako lek moczopędny, żołądkowy i pomocny w schorzeniach układu oddechowego. Galen podkreślał antytoksyczne działanie czosnku przy ropiejących ranach, ukąszeniach i ukłuciach przez owady. Przez całe średniowiecze aż do czasów Pasteura (1822—1895), który wprowadził szczepionki, czosnek należał do podstawowych środków zwalczających choroby bakteryjne. Badania chemiczne, bakteriologiczne i farmakologiczne, przeprowadzone w XIX, i XX w. potwierdziły przeciwbakteryjne działanie czosnku.

Czosnek pospolity – skład chemiczny

Czosnek pospolity – skład chemiczny

Świeże cebulki czosnku zawierają: 0,1—0,36%, olejku, enzymy cholinę, witaminy A, B1, B2, C oraz substancję zawierającą hormony męskie i żeńskie, a także wiele cennych dla organizmu człowieka mikroelementów t.j.: magnez, żelazo, cynk, mangan, bizmut, miedź, wapń, molibden, kobalt, spełniających ważną rolę biokatalizatorów.

Ze składników zawartych w czosnku należy jeszcze wymienić flawonoidy i saponiny (zawierające siarkę). W popiele czosnku wyodrębniono organiczne połączenia wapnia, żelaza, siarki i jodu.

Jednym ze składników czosnku jest tzw. alliina (aminokwas). Po roztarciu następuję, pod wpływem allinazy (enzymu) jej rozpad, na skutek czego powstaję charakteryzująca się silnym zapachem allicyna, uważana za główny związek warunkujący farmakologiczne działanie czosnku. Allicynę wyodrębniono dopiero w roku 1944. Później wyizolowano ademozynę F, biorącą udział w leczeniu nadciśnienia i miażdżycy, a także garlicynę, substancję o działaniu antybiotycznym (garlic — to angielska nazwa czosnku).

Mimo wszystko, czosnek nie został jeszcze wyczerpująco zbadany pod względem chemicznym. Podkreśla się, że zawarte w nim substancje lecznicze są trudne do syntetyzowania, a poza tym ich naturalny układ jest niezmiernie trudny do naśladowania. Nowoczesne lecznictwo zainteresowało się na dobre czosnkiem dopiero po drugiej wojnie światowej.

Czosnek pospolity – działanie lecznicze

Czosnek jest bakteriostatyczny, grzybobójczy i robakobójczy. Działa on dobroczynnie na układ przewodu pokarmowego, układ krążenia i układ wegetatywny. Obniża poziom cholesterolu we krwi, a także opóźnia proces starzenia, się organizmu.

Czosnek pospolity – zastosowanie w lecznictwie

Czosnek pospolity - zastosowanie w lecznictwie

Czosnek stosuje się wewnętrznie w następujących niedomaganiach:

  • nieżyt: żołądka i jelit, zwłaszcza pochodzenia zakaźnego, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych,
  • atonia przewodu pokarmowego,
  • zaburzenia objawiające się wzdęciami i bólem brzucha oraz przewlekła biegunka,
  • przewlekły nieżyt oskrzeli,
  • astma oskrzelowa,
  • krztusiec,
  • stany zakaźne dróg oddechowych,
  • przeziębienia,
  • miażdżyca i nadciśnienie,
  • stany zakaźne dróg moczowych,
  • zatrucie nikotyną (u nadmiernie palących),
  • bóle i zawroty głowy,
  • osłabienie wydolności psychicznej.

Zewnętrznie stosuje się czosnek przy owsikach i glistach (lewatywy) i na trudno gojące się rany, ropnie skórne i czyraki (okłady).




W lecznictwie stomatologicznym stosuje się czosnek w przewlekłych zapaleniach ozębnej i w paradentozie (nacieranie sokiem czosnkowym).

Czosnkowi przypisuje się profilaktyczne działanie przeciwnowotworowe. Prawdopodobnie polega ono na tym, że dzięki receptorom tlenu, wchodzącym w skład biokatalizatorów (są to związki typu siarczków i wielosiarczków) substancje rakotwórcze ulegają degradacji. Czosnek stosowany w odpowiednich dawkach jest zupełnie bezpiecznym lekiem.

Przedawkowanie czosnku (zwłaszcza przy schorzeniach wątroby) może spowodować takie objawy, jak bóle brzucha, wysypki, nudności i wymioty.

Jak stosować czosnek?

Jak stosować czosnek?

Sposób użycia: Zmiażdżony ząbek czosnku w 1/2 szklanki mleka, 1-3 razy dziennie. Odwar do lewatywy przygotowujemy z 10 g czosnku na 1/2 l mleka, na noc przez 3-4 kolejne dni. Do okładów stosujemy czosnek utarty na miazgę.

Zaleca się, aby utrzeć 1-3 ząbków czosnku na miazgę z zieleniną pietruszki lub selera i dodać trochę śledzia oraz masła. Otrzymuje się smaczną pastę, którą smarujemy chleb lub bułkę. Dodatki zmniejszają przykry dla otoczenia zapach czosnku.

Można przygotować wygodną w użyciu spirytusową nalewkę z czosnku . Jedną część zmiażdżonego czosnku zalewamy trzema częściami 70% spirytusu i po tygodniu wyciskamy przez szmatkę. Używamy po 20-30 kropel w kieliszku mleka, 2-5 razy dziennie.




Wielorakie działanie lecznicze czosnku sprawiło, że został on wprowadzony na całym świecie jako składnik pożywienia w postaci przyprawy. Stosowany jest przede wszystkim, do mięsa wieprzowego i baraniny, jako dodatek do kiełbas, do sosów, do sałatek, do ryb, do kiszonych ogórków itp. Nie daje się go dużo. Wystarczy np. wytrzeć miskę, w której przygotowujemy sałatę, roztartym ząbkiem czosnku, albo położyć na jej dnie kromkę posmarowaną z obu stron utartym czosnkiem. Agresywny zapach czosnku maleje w czasie duszenia potraw z tłuszczem lub przez dłuższe i powolne gotowanie z dodatkiem cebuli.

Wysuszony (pozbawiony soku) czosnek jest pod względem leczniczym bezwartościowy.

W przypadkach lżejszych chorób, wskazane jest zamiast stosowania antybiotyków, które naruszają florę bakteryjną organizmu, leczenie silnie bakteriobójczym czosnkiem.

Więcej z kategorii: Zioła