Kamica nerkowa spowodowana jest powstawaniem w układzie moczowym (nerkach, moczowodach, pęcherzu moczowym, cewce moczowej) kamieni składających się ze związków organicznych i nieorganicznych zawartych w moczu, przede wszystkim wapnia (szczawiany i fosforany wapnia), kwasu moczowego, rzadziej cystyny.
W moczu nieprzerwanie powstają mikroskopijne kryształy, które łącząc się ze sobą w duże kompleksy, wytwarzają kamień, który następnie zalega w układzie moczowym.
W zależności od substancji, z której powstają kamienie, wyróżnia się kamicę:
- szczawianową
- moczanową
- fosforanową
- cystynową.
Większość z niewielkich kamieni nerkowych swobodnie przechodzi przez drogi wyprowadzające mocz i nie powoduje żadnych uszkodzeń.
Kamica nerkowa dotyczy najczęściej osób w wieku 30-50 lat, przy czym częściej występuje u mężczyzn.
Większe kamienie mogą powodować silny ból i blokować odpływ moczu. Zdarza się, że kamienie nerkowe wykrywane są przypadkowo, podczas badania USG lub prześwietlenia.
OBJAWY KAMICY NERKOWEJ
W zależności od umiejscowienia, kształtu oraz wielkości kamienia objawy mogą być mniej lub bardziej dokuczliwe. Głównym, najbardziej charakterystycznym symptomem jest silny, napadowy, kłujący ból w okolicy lędźwiowej, najczęściej o zmiennym natężeniu (tzw. kolka nerkowa).
W przypadku utworzenia się większych złogów dochodzi do zablokowania odpływu moczu i wystąpienia takich objawów, jak:
- promieniujący ból w kierunku przemieszczania się kamienia (od okolicy lędźwiowej do podbrzusza, krocza, wewnętrznych okolic uda)
- bolesne oddawanie moczu
- pieczenie w cewce moczowej
- częste oddawanie moczu w niewielkich ilościach lub uczucie parcia na mocz
- obecność krwi w moczu.
Czasami pojawiają się także:
- nudności
- wymioty
- wzdęcia i bóle brzucha
- bóle głowy.
Najczęściej napad bólowy jest tak silny, że chory nie jest w stanie utrzymać stałej pozycji ciała (jest ruchliwy, nie leży spokojnie).
Jeżeli kamica nerek jest nieprawidłowo leczona, może prowadzić do poważnych powikłań, np. ropni około nerkowych, ostrej niewydolności nerek.
PRZYCZYNY KAMICY NERKOWEJ
Kamienie nerkowe powstają w wyniku:
- predyspozycji genetycznych (konieczność profilaktyki i stałych badań)
- nieprawidłowości w budowie układu moczowego
- przewlekłych zakażeń bakteryjnych
- przyjmowania niektórych leków
- przyjmowania zbyt małej ilości płynów
- nieprawidłowej diety.
Tworzenie się kamieni nerkowych zależne jest od odczynu moczu. Zarówno zbyt kwaśny, jak i zasadowy PH moczu sprzyja formowaniu się kryształów nieorganicznych, które następnie tworzą większe skupiska zalegające w układzie moczowym.
DIAGNOSTYKA KAMICY NERKOWEJ
W przypadku podejrzenia kamieni nerkowych wykonuje się:
- badanie ogólne moczu (celem sprawdzenia obecności krwi i składu osadu moczu)
- dobową zbiórkę moczu
- badania krwi (w celu oznaczenia stężenia wapnia i kwasu moczowego).
W celu rozpoznania rodzaju kamicy przeprowadza się:
- badanie ultrasonograficzne nerek (USG)
- przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej (RTG) – lekarz na badaniu może rozpoznać kamienie szczawianowe i fosforanowe, a po podaniu kontrastu również moczanowe i cystynowe.
LECZENIE KAMICY NERKOWEJ
Leczenie opiera się na stosowaniu środków farmakologicznych lub technik operacyjnych. Często zdarza się, że kamienie moczowe wydalane są samoistnie. Szczególnie ważne jest, aby pić więcej płynów na noc, przed snem, ponieważ i w nocy mocz ulega największemu zagęszczeniu. W przypadku dużych kamieni niezbędny I jest zabieg polegający na zastosowaniu klasycznej chirurgii lub technik endoskopowych. Obecnie stosuje się również nieinwazyjną metodę kruszenia kamieni za pomocą fal ultradźwiękowych, tzw. litotrypsję.
PORADY LEKARZA
✓ NALEŻY:
- przyjmować duże ilości płynów (3-5 litrów dziennie) w celu rozcieńczenia moczu i łatwiejszego wydalania kamieni nerkowych:
- wody zwykłej lub mineralnej (np. z Krynicy Zdroju)
- herbat owocowych i ziołowych (właściwości moczopędne posiadają: liście brzozy, ziele skrzypu i owoce jałowca,
- stosować odpowiednią dietę (zarówno w leczeniu kamicy, jak i jej profilaktyce); dieta powinna zostać skonsultowana z lekarzem, dietetykiem i dopasowana do rodzaju kamieni, np. w przypadku kamicy moczanowej stosuje się dietę ubogo białkową
- w zależności od rodzaju kamicy nerkowej zaleca się stosowanie produktów zwiększających, lub zmniejszających kwasowość moczu:
- produkty zakwaszające: jaja, drób, ryby, mięso, produkty zbożowe, sery, żurawina
- produkty alkalizujące: produkty mleczne, marchew, sałata, ziemniaki, buraki, seler, kalafior, rzodkiewka
- w przypadku kamicy szczawianowej wskazane jest spożywanie pokarmów bogatych w wapń lub przyjmowanie go razem z posiłkiem (wapń hamuje wchłanianie szczawianów z przewodu pokarmowego)
- dobrą metodą przygotowania posiłków jest gotowanie na parze wskazane jest spożywanie mięsnych potraw z: kurczaka, indyka, cielęciny.
✓ NIE NALEŻY:
- przy kamieniach zawierających wapń nie należy spożywać:
- mleka i produktów mlecznych
- soli
- przy kamieniach szczawianowych nie należy przyjmować witaminy C ani spożywać:
- szczawiu i szpinaku
- rabarbaru, botwiny
- pomidorów
- przy kamieniach moczanowych nie należy spożywać:
- czerwonego mięsa
- fasoli, soczewicy, groszku
- przy kamieniach cystynowych nie należy spożywać:
- mięsa i podrobów (np. wątróbki)
- jaj
- we wszystkich przypadkach kamicy należy ograniczyć w spożyciu:
- kawę, kakao, herbatę alkohol
- napoje słodzone oraz gazowane
- pokarmy bogate w szczawiany wapnia, np. winogrona, czekoladę
- rośliny strączkowe: groch, fasolę, soczewicę, bób
- potrawy smażone, pieczone i duszone
- potrawy zawierające dużo puryn, z których powstaje kwas moczowy: sardynki, śledzie, podroby, sosy i wywary z mięsa, drożdże.
