Język będzie właściwie spełniał swoją rolę wówczas, gdy będzie zdrowy. Tymczasem może on paść ofiarą poważnych chorób, które nie tylko przełożą się na mowę, ale mogą skutkować również innymi konsekwencjami włącznie z utratą życia. Jaki język jest zdrowy? Po czym poznać, że należy skonsultować się ze specjalistą?
Język to część ciała, której potrzebujemy nie tylko do mówienia, ale również jedzenia. Bez niego nie czulibyśmy smaków poszczególnych potraw. Nie jest jednym mięśniem. Składa się z szeregu odrębnych mięśni, które mają fascynującą strukturę. Nie będzie więc przesadą stwierdzenie, że język jest narzędziem wielofunkcyjnym. Kiedy język jest w pełni zdrowy, ma jasnoróżowy kolor, jest gładki, a na jego śluzówce wyraźnie widać brodawki językowe. Zdrowy język powinien być pozbawiony nalotu. Za normę uznaje się jedynie jasny i delikatny nalot, który porównać można do mgiełki. Tym, co powinno nas zaniepokoić jest każde odstępstwo od normy.
Niewłaściwy wygląd języka może być konsekwencją problemów zlokalizowanych w jamie ustnej, ale również może być jednym z objawów poważnych chorób: układu krążenia czy układu pokarmowego. Może także sugerować gorszą pracę układu immunologicznego.
Kiedy język jest chory?
Chory język może boleć, ale objaw ten nie musi wystąpić. Nie brakuje chorób, których przebieg nie wiąże się z żadnymi dolegliwościami bólowymi. Z kolei te, które wiążą się z bólem języka są naprawdę niezwykle nieprzyjemne. Dlaczego? Język jest bardzo mocno unerwiony i unaczyniony. To z kolei sprawia, że cechuje go wyjątkowa wrażliwość na różnego rodzaju bodźce.
Zapalanie języka
Jedną z najczęściej atakujących język chorób jest niezwykle bolesne zapalenie języka. Choroba może mieć podłoże wirusowe, bakteryjne bądź grzybicze. Może być także wynikiem działania czynników fizycznych.
Zdarza się, że zapalenie języka towarzyszy takim chorobom, jak:
Za zapaleniem języka może stać także awitaminoza. Dolegliwości bólowe tej części ciała może być również wynikiem pojawienia się aft. Zmiany te mogą występować samodzielnie, ale mogą być również objawem występującym w przebiegu innych chorób, na przykład anginy.
Jeśli język piecze, jest wysuszony, a na jego powierzchni wyraźnie widoczne są spękania, można wnioskować o cukrzycy. Ból języka jest najbardziej dotkliwy wówczas, gdy na języku rozwinie się stan zapalny, powstaną nadżerki bądź owrzodzenia. Ból pojawi się także w przypadku przeczulicy języka, a także wówczas, gdy zostanie on podrażniony przez gorąco bądź zimno lub inne czynniki mechaniczne. Ten ostatni przypadek dotyczy często miłośników biżuterii umieszczonej w jamie ustnej, a także tych, których problemem jest próchnica. Jeśli szkliwo zaczyna się kruszyć, krawędzie zębów stają się ostre. W efekcie mogą ranić okoliczne tkanki, w tym także język.
Język geograficzny
Nie każda choroba, która zaatakowała język wymaga leczenia. Nie wszystkie również wiążą się z bólem. Przykładem jest język geograficzny, który pojawia się w przypadku niedoborów witamin. Wówczas na powierzchni języka można dostrzec plamy, które mają kolor inny niż pozostałe części języka. Pojawiają się one na skutek miejscowego złuszczania się języka. Warto pamiętać, że awitaminoza nie jest jedyną przypadłością, w przebiegu której może wystąpić język geograficzny. Do jego pojawienia się dochodzi często w przypadku chorób psychosomatycznych.
Żylaki na języku
Do innych schorzeń atakujących język, które nie wiążą się z bólem zalicza się żylaki języka, a także przerost brodawek nitkowatych. Żylaki najczęściej atakują osoby starsze. Lokalizują się na spodzie języka. Są jednym z symptomów miażdżycy naczyń krwionośnych. Przerost brodawek to z kolei przypadłość dotykająca wierzch języka. Powierzchnia narządu zaczyna wówczas wyglądać tak, jakby pokryta została włosami. Stąd też chorobę tą określa się również mianem języka włochatego. Do przerostu brodawek często dochodzi w przypadku kuracji niektórymi lekami, a także wówczas, gdy jama ustna jest zbyt często płukana wodą utlenioną.
Kiedy język jest bardzo chory?
Jednym z przypadków, w których wymagana jest pilna konsultacja z lekarzem jest ropień języka. Do objawów zalicza się:
- ślinotok;
- obrzęk zlokalizowany w dolnej części twarzy;
- obrzęk węzłów chłonnych;
- ból przy przełykaniu;
- wysoka gorączka.
Trudność sprawia mówienie, a sam język staje się sztywny. W przypadku ropnia niezbędne jest szybkie usunięcie zmiany. W przeciwnym razie zakażenie będzie się dalej szerzyć, co może zakończyć się przedostaniem szkodliwych bakterii do krwioobiegu i okazać się fatalne w skutkach.
Najpoważniejszą chorobą, która może zaatakować język jest rak. Najczęściej jest to nowotwór płaskonabłonkowy. Na języku mogą rozwinąć się również tłuszczaki, mięśniaki, nerwiaki, a nawet ziarniaki.
Powstaniem nowotworu języka dużo bardziej zagrożone są osoby:
- palące papierosy;
- nadużywające alkoholu;
- zakażone wirusem HPV;
- odżywiające się nieracjonalnie;
- które nie przestrzegają zasad higieny jamy ustnej;
- noszące źle dopasowany aparat ortodontyczny bądź protezę – w ich przypadku ma to związek z mechanicznym drażnieniem języka i okolicznych tkanek.
Do objawów sugerujących, że język został zaatakowany przez raka zalicza się:
- ślinotok;
- mniejszą ruchomość języka lub brak jakiejkolwiek możliwości wykonania ruchu;
- powiększenie języka;
- ból zlokalizowany u nasady języka;
- szczękościsk;
- chrypka;
- nieprzyjemny zapach z ust.
Zanim dojdzie do rozwinięcia się nowotworu na języku dostrzec można zmiany określany mianem leukoplakii. Są to plamy koloru białego, które zlokalizowane są na bokach języka. Zaobserwowanie takich zmian powinno skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza specjalisty.
Zanik języka
Schorzeniem, którego nie wolno lekceważyć jest zanik języka. W początkowym etapie choroby język staje się mniej giętki, jędrny, traci siłę. Staje się coraz bardziej wiotki i cofa się coraz głębiej. Z czasem pokrywa się fałdami, pojawiają się dokuczliwe skurcze, a także drgawki. Niemożliwe staje się przesunięcie języka na bok. Konsekwencją są problemy z jedzeniem, a także mówieniem. Zanik języka pojawia się często w przypadku stwardnienia rozsianego, u osób, które przebyły kiłę, w przebiegu porażenia nerwowego, nowotworów mózgu, a także urazów czaszki.
Nieprawidłowy kolor języka i niewłaściwe odczuwanie smaku
Zarówno niewłaściwy kolor języka, jak i zaburzenia w odczuwaniu smaku nie zawsze są związane z chorobami, które atakują sam język. W wielu wypadkach są to objawy będące konsekwencją występowania innych chorób, zażywania określonych leków, nałogowego palenia papierosów, nadużywania alkoholu czy zaburzeń w gospodarce mineralnej. Nasz język może mieć naprawdę różny kolor.
Brązowy kolor języka
Kiedy jego zabarwienie jest brązowe, może to sugerować, że wypijamy zbyt dużo kawy bądź zdecydowanie za dużo palimy. Za brązowy kolor języka może odpowiadać również toksemia, czyli stan, kiedy w organizmie gromadzą się toksyny oraz kwasica.
Żółty kolor języka
Kolor żółty pojawia się najczęściej wówczas, gdy nie dbamy dostatecznie o higienę języka. Aby pozbyć się takiego zabarwienia, wystarczy dokładnie wyczyścić język. Jeśli jednak mimo to kolor się nie poprawi, dobrze jest skonsultować się z urologiem bądź gastrologiem. Jeśli nalot jest nie tylko żółty, ale również gruby, należy liczyć się z poważnymi problemami z trawieniem. Jeżeli zlokalizowany jest z tyłu języka, najprawdopodobniej mamy do czynienia z infekcją układu moczowego. Żółte zabarwienie język przybiera także w przypadku żółtaczki, schorzeń wątroby, choroby wrzodowej. Często taki kolor język ma u kobiet ciężarnych. Jest to spowodowane zmianami hormonalnymi, które w tym wyjątkowym czasie zachodzą w kobiecym organizmie. Miłośnicy curry oraz kurkumy, którzy często dodają te przyprawy do swojego jedzenia także mogą zauważyć, że ich język zmienił kolor. Nie jest to jednak związane z żadną chorobą.
Zielony kolor języka
Kiedy w jamie ustnej znajduje się zbyt dużo bakterii bądź grzybów, język może przybrać kolor zielony. Taki kolor języka można zaobserwować także w przypadku raka jamy ustnej. Warto pamiętać, że zmiana koloru języka może być tymczasowa i nie musi sugerować żadnej poważnej choroby.
Do leków, które wpływają na kolor języka zalicza się:
- monocykliny;
- leki przeciwpsychotyczne;
- leki zawierające bizmut;
- leki podawane w cukrzycy;
- leki stosowane w przypadku astmy.
Kolor języka mogą zabarwiać także niektóre leki stosowane w leczeniu chorób onkologicznych. Kiedy leki zostaną odstawione, kolor języka wróci do normy.
Dysgeuzja to zaburzenie polegające na upośledzeniu odczuwania smaku. W przypadku, kiedy smaku nie czujemy w ogóle, mówimy o ageuzji. Jeśli odczuwany smak jest inni niż smak prawdziwy, mówimy o parageuzji. Możliwe jest słabsze odczuwanie smaku i wówczas mamy do czynienia z hypogeuzją, a także silniejsze, co określane jest mianem hipergeuzji. Zmiany w odczuwaniu smaku zawsze powinny skłonić do wizyty u specjalisty.
Warto obserwować kolor języka, a także ilość pojawiającego się na nim nalotu. Są to bowiem informacje dużo mówiące o naszym stanie zdrowia.
Czerwony kolor języka
Język staje się mocno czerwony, kiedy mamy gorączkę. W przebiegu grypy często puchnie. Niedokrwistość sprawia, że staje się cienki, a także błyszczący. Kolor malinowy języka może sugerować, że układ pokarmowy został zaatakowany przez chorobę nowotworową. Może również mówić o poważnych kłopotach z sercem bądź wątrobą. Jeśli język ma ognistą barwę, a na jego powierzchni pojawiły się wypukłe brodawki, najprawdopodobniej mamy do czynienia ze szkarlatyną. W przypadku niewydolności układu krążenia, a także układu oddechowego język przybiera siny kolor. Blady sugeruje, że należy poważnie pomyśleć o uzupełnieniu żelaza.
Język u dzieci
W przypadku dzieci na podstawie wyglądu języka zdecydowanie łatwiej niż u osób dorosłych można ocenić stan zdrowia. Z uwagi na to, że dziecięcy język ma gładką powierzchnię, wolny jest od blizn i jakichkolwiek patologii, wszystko widać zdecydowanie lepiej. W przypadku dzieci gorączkujących język znacznie częściej niż u osób dorosłych przybiera intensywny czerwony kolor. Błyskawicznie pojawiają się na nim zmiany, kiedy dziecko zaczyna chorować. U dzieci również znacznie częściej pojawia się język geograficzny. Jeśli jest mocno czerwony, a jednocześnie gładki, można wnioskować o poważnych niedoborach witaminy B2. Z kolei w przypadku języka czerwonego, ale błyszczącego mamy do czynienia z niedoborami witaminy PP. Kiedy język jest czerwony, ale na jego powierzchni widoczne są smugi w kolorze białym, można wnioskować o niedokrwistości złośliwej.
Odciśnięte ślady zębów na języku
Jeśli na języku widać odciśnięte ślady zębów, budowa łuków zębowych jest prawdopodobnie niewłaściwa. Może to także sugerować nieprawidłowe ustawienie zębów, a nawet przerost języka. Dziecięcy język warto obserwować także pod kątem nalotu. Jeśli się pojawia, w organizmie dziecka toczy się infekcja. Zniknięcie nalotu jest sygnałem, że organizm pokonał drobnoustroje, a maluch wraca do pełni zdrowia.
Higiena języka
Wiele osób zapomina, że higiena języka jest tak samo ważna, jak regularne szczotkowanie zębów. Przy każdym myciu należy dokładnie oczyścić język. Na kondycję języka dobrze wpływa także rezygnacja z używek oraz sięganie po produkty zawierające dużo błonnika. Jeśli zmiana nawyków nie wpłynie na kondycję języka, warto zdecydować się na wykonanie badań dodatkowych. Trzeba pamiętać, że nieprawidłowy wygląd języka może być spowodowany niedoborami witamin i minerałów, ale może być także efektem poważnej choroby, która wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. Dlatego warto każdego dnia wygospodarować dosłownie kilka sekund, aby dokładnie obejrzeć swój język. Wysiłek żaden, a możemy w ten prosty sposób uratować swoje zdrowie, a nierzadko również życie.
Język jest ważnym narządem, który umożliwia nam mowę, a także jedzenie. Wbrew pozorom nie jest jednak narządem w pełni bezpiecznym. Zdarza się, że atakują go rozmaite choroby. Na szczęście w wielu wypadkach problemy z językiem są widoczne gołym okiem. Wystarczy je tylko zidentyfikować i zgłosić się do lekarza, który oceni kondycję języka i – jeśli tylko będzie to konieczne – zleci wykonanie stosownych badań.
